Tekstweergave van NL-WbdRAZU_WP_1990-01-11_013
Deze tekst is automatisch getranscribeerd en kan fouten bevatten.
DONDERDAG
11
JANUARI
1990
„
Je
kunt
kinderen
maken
en
breken
"
eel
is
ingevoerd
,
gebeurde
in
die
tijd
spontaan
."
,,
Of
ik
streng
was
?"
Ze
schatert
:
,,
Ja
,
die
naam
heb
ik
altijd
gehad
.
Een
kind
moet
jong
leren
gehoorzamen
.
Als
hij
op
z'n
vierde
niet
kan
luisteren
,
kan
hij
'
t
zeker
niet
als
hij
als
veertien
is
."
Bij
elkaar
opgeteld
29
jaar
klassewerk
:
van
ouderwetse
kakschool
naar
eigen
-
tijds
basisonderwijs
.
Aartje
Boon
over
de
ontwikkelingen
die
ze
meemaakte
.
,,
Bewaarschool
werd
kleuteronderwijs
door
de
invoering
van
een
speelwerk
-
plan
:
een
werkroostcr
op
'
t
niveau
van
de
kleuter
.
Dan
oe
overstap
naar
de
basisschool
waar
k
helemaal
achter
-
sta
,
mits
de
kleuter
daar
ook
als
kleu
-
ter
begeleidt
wordi
'
Haar
bel
gaat
.
Een
parmantig
jongetje
aan
haar
deur
.
Njci
een
helder
stem
-
metje
en
een
bhk
op
een
trommel
met
lekkers
zegt
hij
:
.
Juffrouw
Janneke
vroeg
:
wie
kan
er
een
kaart
bij
Aartje
brengen
en
toen
zei
ik
:
ik
,
Wouter
Dirk
den
Hoed
.
'
De
geadresseerde
geeft
hem
een
hand
vol
schuimpjes
.
,,
Zul
je
tegen
je
juf
zeggen
dat
Aartje
heel
blij
is
met
die
mooie
kaart
?"
Als
hij
haar
straat
uitholt
schudt
ze
haar
hoofd
.
,,
Loopt
hij
al
weer
met
zijn
veters
los
."
Tegen
mij
:
,,
Zijn
vriendje
Nick
den
Beste
is
ook
zo'n
nummer
.
Die
draagt
soms
een
grote
pet
.
Laatst
vroeg
ik
hem
of
ik
die
ook
eens
op
mocht
.
Zei
dat
joch
:
geen
sprake
van
,
u
heeft
veel
te
veel
haar
."
Uit
alles
blijkt
dat
Aartje
Boon
gek
is
op
kinderen
.
Ze
heeft
er
altijd
over
de
vloer
:
neven
en
nichtjes
,
kinderen
uit
de
buurt
.
,,
Ze
komen
een
snoepje
ha
-
len
,
ik
laat
ze
koekjes
bakken
en
vertel
ze
verhaaltjes
."
Later
,
als
ze
terloops
aankaart
dat
ze
in
de
hulpdienst
voor
bejaarden
zit
,
grapt
ze
:
,,
lk
ben
uit
de
kleintjes
,
doe
nu
in
ouderen
."
die
school
is
ze
tot
aan
haar
ver
-
vroegde
uittreding
in
1987
gebleven
.
Aartje
Boon
over
het
begin
van
haar
Ottolandse
periode
.
,,
Er
was
toen
nog
sprake
van
de
bewaarschool
:
meer
be
-
zighouden
dan
werken
aan
de
ontwik
-
kehng
.
Allemaal
klassikaal
'
t
zelfde
doen
:
'
t
zelfde
matje
vlechten
...
Veel
kleuters
uit
de
polder
,
'
t
achterland
,
Graafland
.
Ze
kwamen
met
ouders
hrnprfjes
of
zusjes
mee
.
Die
ver
weg
en
,
bleven
over
.
Waar
ik
geen
voorstander
van
was
:
een
kind
moet
tussen
de
middag
aan
z'n
moeder
kwijt
wat
het
heeft
meegemaakt
."
Tegen
negenen
klosten
ze
binnen
.
Klompjes
en
schoentjes
onder
de
kap
-
stok
;
pantoffeltjes
aan
.
Dan
stond
heel
'
t
spul
rond
mijn
bureau
heen
om
honderduit
te
vertellen
.
Dat
kat
is
dood
;
ik
heb
een
zusje
gekregen
;
de
koeien
zijn
op
stal
gegaan
.
Vier
jaar
:
mag
ik
vrij
,
want
ik
moet
hooibou
-
wen
?
'
t
Klassegesprek
dat
later
offici
-
haalt
ze
haar
schouders
op
.
,,
Verstan
-
dig
?
Eigenlijk
niet
.
Maar
er
zijn
situa
-
ties
waarin
het
goed
kan
zijn
.
Denk
maar
aan
moeders
met
een
winkel
.
Ik
zou
een
kind
niet
wegbrengen
om
dan
zelf
te
kunnen
gaan
werken
,
als
dat
niet
per
sé
nodig
is
.
Werkende
ouders
met
jonge
kinderen
:
dat's
geen
goede
zaak
.
Wat
ze
is
die
periode
tekort
schieten
,
kunnen
ze
later
nooit
over
-
doen
.
Funest
als
werkende
moeders
na
schooltijd
karweitjes
moeten
doen
die
zijn
blijven
liggen
en
daardoor
geen
tijd
voor
de
kinderen
hebben
.
Maar
vrijwilligerswerk
onder
schooltijd
-
-
hulp
aan
zieken
bijvoorbeeld
-
juich
ik
toe
."
In
1958
begon
Aartje
Boon
aan
haar
loopbaan
in
het
kleuteronderwijs
.
Een
blauwe
maandag
was
ze
verbonden
aan
de
kleuterschool
in
Benschop
.
In
datzelfde
jaar
nog
kreeg
ze
een
vaste
aanstelling
aan
'
t
Hummelhonk
in
Groot-Ammers
.
In
1963
kwam
'
t
Kleuterland
in
Ottoland
in
beeld
.
Op
Toverlantaarn
o
toverlantaarn
,
toverlantaarn
.
Tover
voor
mij
in
jouw
toverlicht
,
je
zoete
verhalen
tot
een
gedicht
.
Laat
mij
zien
wat
ik
wil
weten
,
wat
ik
wel
wist
maar
ben
vergeten
.
Toverlantaarn
,
toverlantaarn
,
toe
tover
voor
mij
al
je
dromen
,
en
laat
mij
dan
ook
daar
komen
.
Ik
zal
kijken
met
oeide
ogen
,
wetend
dat
dromen
al
zovele
be
-
drogen
.
Maar
nu
wil
ik
met
jouw
,
tover
-
lantaarn
,
genieten
van
ie
toverkracht
en
licht
,
waarmee
je
al
ie
verhalen
vormt
tot
een
gedicht
.
Nicole
de
Winter
Arkel
Streektaal
door
:
Stichting
Streektaal
Alblasserwaard
en
Vijfheerenlanden
'
k
Heb
m'n
wagen
volgeladen
Geduld
IS
zulk
een
schone
zaak
.
Dit
wist
de
brave
kmderdichter
,
Hier
-
onymus
van
Alphen
,
al
voor
zijn
eeuw
,
de
achtiende
,
en
wij
hebben
het
door
ervaring
geleerd
voor
de
onze
.
En
weet
u
,
liever
lezer
,
wie
klaarblij
-
kelijk
ook
?
De
spraakklanken
d
en
t
.
In
ons
enthousiasme
om
het
pronte
spellingproject
op
de
markt
te
bren
-
gen
,
hadden
we
m
ons
eerste
babbeltje
over
streektaal
toegezegd
een
volgende
maal
de
d
en
zijn
zuster
t
te
showen
.
Doch
nu
bedenk
ik
met
schrik
dat
van
die
voorstelling
nog
steeds
mets
is
ge
-
komen
.
De
kar
stond
weliswaar
start
klaar
,
volgeladen
met
nee
,
met
met
ouwe
wijven
.
Dat
zou
met
van
eerbied
getui
-
gen
voor
de
spellingstekens
die
we
be
-
zigen
bij
het
yieerschrijven
van
verha
-
len
in
het
Alblasserwaards/Vijf
-
heerenlands
.
Leesmoeders
wil
ik
ze
noemen
.
Een
naam
die
ik
ontleen
aan
moderne
schoolkranten
waarin
ver
-
slag
wordt
gedaan
van
jonge
ma's
,
die
af
en
toe
zonder
pa
naar
de
basis
-
school
toegaan
om
de
juf
of
de
mees
-
ter
te
helpen
bij
het
niveaulezen
.
Maar
het
begrip
bestond
al
eeuwen
,
het
is
echt
oer
.
De
term
komt
reeds
voor
in
de
oud
-
Hebreeuwse
vertaalkunst
.
Be
-
paalde
medeklinkers
heten
zo
vanwege
de
moederlijke
dienst
die
ze
het
lezen
bewijzen
:
ze
helpen
namelijk
klinkers
aanduiden
.
'
k
Heb
m
'
n
wagen
volgeladen
,
vol
met
leesmoeders
,
hulpen
om
het
AV
te
ver
-
letteren
en
vlot
te
kunnen
lezen
.
Om
nu
te
voorkomen
dat
u
bedolven
raakt
onder
te
veel
gegevens
,
pluk
ik
uit
het
assortiment
het
duet
dt
,
dat
sommigen
onder
u
nog
de
griezels
bezorgt
,
als
u
terug
denkt
aan
de
lagere
-
schooldic-tees
:
d
,
t
of
dt
?
Mensltef
ondertussen
wintert't
en
het
is
de
hoogste
tijd
dit
duo
te
demonteren
,
alvorens
ze
zelf
gaan
demonstreren
,
want
weet
wel
dat
WIJ
met
vuur
gespeeld
hebben
:
naar
het
oordeel
der
dames/heren
fonetici
.
De
d
en
t
behoren
met
hun
consorten
b
,
p
en
k
tot
de
zogeheten
explosie
-
ven.
-
Een
nadere
verklaring
van
die
naam
volgt
binnenkort
.
Vanwaar
die
voorkeursbehandeling
van
de
d
en
de
t
,
zult
u
vragen
.
Welaan
,
om
allerlei
uiteenlopede
redenen
.
De
eerste
is
on
-
dertussen
wel
duidelijk
;
beloofd
blijf
beloofd
.
Tweedes
omdat
de
d
een
echt
haantje
de
voorste
is
.
Verhoudingsge
-
wijs
ligt
'
ie
aan
kop
.
Dat
wil
zeggen
dat
de
meeste
woorden
met
die
letter
beginnen
.
Ja
,
nou
moet
u
me
niet
on
-
middelijk
-
-
'
gelijk
'
zeggen
ze
bij
ons
,
wat
taalkundig
onjuist
is
-
met
de
dikke
Van
Dale
om
de
oren
slaan
.
Want
hem
bedoel
ik
met
,
maar
u
moet
dn
in
teksten
nagaan
.
Wie
bijvoor
-
beeld
Weekend
-
Post
met
'
inkeld'spelt
wat
u
uiteraard
doet
doch
tevens
woorden
telt
,
die
zal
constateren
dat
voor
deze
recordhouder
geldt
dat
on
-
geveer
honderd
per
duizend
woorden
met
een
d
beginnen
.
Ten
besluite
is
het
in
dier
voege
een
vreemde
vogel
dat
hij
nu
eens
zoekraakt
en
dan
weer
op
-
duikt
,
in
diverse
pluimage
verschijnt
,
zodat
je
je
afvraagt
:
hoe
krijg
ik
die
spring-m
-
'
t
veld
ooit
in
het
kooitje
?
We
eindigen
met
enkele
losse
voor
-
beelden
:
de
volgende
keer
spelen
we
een
fuga
in
d-klein
.
In
de
woordgroep
'
goeie
ouwe
tijd
'
zoekt
de
d
het
bii
dej
of
de
w
;
in
'
dubbeld
'
is
het
dubbelop
;
in
gunterwijt
(
zie
het
stukje
van
de
heer
T
.
Vink
van
16
november
)
heeft
'
ie
geruild
met
zijn
zus
,
maar
ginds
wordt
rustig
^
uns
:
'
aan
de
gunne
kant
'.
En
als
kleuter
werd
ons
al
ge
-
leerd
dat
'
hoe
kleinderje
was
,
hoefe
-
soendelijkerjeje
mos
gedrage
'
Geldt
dat
eveneens
voor
de
positie
der
streektalen
?
Waar
of
niet
waar
?
Ge
-
dag
(
een
defect
woord
door
het
verlies
van
een
d
en
wat
dies
meer
zij
)
hoor
,
tot
een
volgende
maal
!"
Voor
reactie's
suggesties
of
verhalen
is
het
adres
:
Nel
Spelt
,
Zuidzijde
123
,
2977
XE
Goudriaan
.
tel
.:
01838-1832
.
U
k
r
^
'
2ï-:^_:>^J
.
-^
Ma
f
-^
v-vvV
-.,^
-^^
0
kv
.'
MOLENAARSGRAAF
—
„
Ais
ideat«fieiéster
neem
je
een
deel
van
öe
opvoeding
van
de
Oifders
over
.
Dat
ligt
zwaar
.
Je
kant
kind«ren
maken
en
bre
-
ken
,
er
vee
}
aan
bederven
.
Er
zitten
altl|d
wel
kinderen
in
je
kias
die
Je
iieiemaal
niet
be
-
gnlj{»t
.
Waardoor
je
natuurlijk
tekortschiet
.'*
'
Ik
ben
uit
de
kleintjes
,
doe
nu
in
ouderen
",
zegt
oud
-
kleuterleidster
Aartje
Boon
Deze
kinderen
uit
Ottoland
zullen
zich
juf
Aartje
Boon
vast
nog
wet
herinneren
.
periode
nog
,
wat
ze
hebben
geleerd
.
Daarom
is
de
verantwoordelijkheid
van
een
kleuterleidster
zo
groot
."
Peuterspeelzaal
Aartje
Boon
is
voorstander
van
alle
ontwikkelingen
in
het
onderwijs
die
het
jonge
kind
ten
goede
komen
.
Maar
gaat
het
over
het
voorstationnetje
van
dat
onderwijs
,
de
peuterspeelzaal
,
dan
Dat
tekortschieten
heeft
Aartje
Boon
(
64
)
uit
Molenaarsgraaf
altijd
enorm
bezwaard
.
,,
Als
ouders
fouten
maken
,
kunnen
ze
die
corrigeren
.
Een
kleuter
-
juf
kan
het
niet
overdoen
.
Na
een
jaar
is
het
voorgoed
voorbij
",
zegt
ze
uit
eigen
ervaring
.
Bij
elkaar
opgeteld
heeft
deze
grote
kindervriendin
en
kin
-
derboekenschrijfster
29
jaar
m
het
kleuteronderwijs
gezeten
.
Ze
was
al
niet
meer
zo
'
piep
'
toen
ze
voor
het
eerst
een
groep
hummels
onder
haar
hoede
kreeg
.
Verzorgde
voordien
haar
ouders
en
verwezenlijkte
daardoor
niet
haar
jeugdideaal
:
een
baan
in
het
lager
onderwijs
.
Praktisch
stelt
ze
:
,,
Als
je
al
31
bent
,
geen
vooropleiding
hebt
en
nog
voor
de
klas
wilt
,
dan
denk
je
:
dan
'
maar
'
kleuterjuf
.
Ach
-
teraf
heb
ik
ervaren
dat
dit
een
bijzon
-
der
zinvolle
taak
is
.
Kleuteronderwijs
heeft
namelijk
meer
met
opvoeding
dan
met
onderwijs
te
maken
.
Het
be
-
geleiden
van
een
kind
in
de
kleuterpe
-
riode
is
heel
belangrijk
voor
het
latere
leven
.
Oude
mensen
weten
juist
uit
die
Kent
u
ze
nog
,
de
spelletjes
van
toen
?
ren
,
hinkelen
,
knikkeren
,
tollen
,
diefje
verlos
spelen
of
twee
em
-
mertjes
water
halen
?
Hoor
je
kin
-
deren
nog
wel
eens
liedjes
zingen
als
:
,
Zagen
,
zagen
,
wiede
,
wiede
wagen
',
,
Daar
komt
Pauwei
Jo
-
nas
aan
',
of
,
Hop
Marjanneke
,
stroop
in
'
t
kanneke
'?
Een
voorstel
:
wie
liedjes
en
spelle
-
tjes
kent
uit
de
tijd
dat
de
jeugd
nog
over
de
straat
mocht
beschik
-
ken
,
zet
die
op
papier
en
stuurt
die
op
naar
de
redactie
.
Postbus
160
,
4140
AD
,
Leerdam
.
Kent
u
met
alle
coupletjes
van
een
bepaald
liedje
of
IS
het
u
ontschoten
.,
hoe
een
bepaald
spelletje
gespeeld
werd
,
pak
dan
toch
pen
en
papier
.
Wij
vragen
m
dat
geval
de
lezers
om
hun
reactie
.
Vast
een
klein
voorproefje
,
opge
-
tekend
uit
de
mond
van
Aartje
Boon
uit
Molenaarsgraaf
,,
Boter
-
wegen
was
een
gevaarlijk
spel
-
letje
.
De
kinderen
stonden
daarbij
met
de
ruggen
tegen
elkaar
,
sloe
-
gen
de
armen
in
elkaar
en
tilden
elkaar
beurtelings
van
de
grond
.
Bij
het
klepperen
namen
de
jon
-
gens
het
voortouw
.
Uit
de
hard
-
houten
,
liefst
eikenhouten
klep
-
pers
roffelden
zij
de
fraaiste
melo
-
dieën
.
,
Klepper
,
de
klep
,
de
klep
,
klep
,
klep
'.
Dat
onze
brievenbus
maar
veel
mogen
klepperen
.
•
Spelletjes
op
het
schoolplein
.
,,
In
spin
,
de
bocht
gaat
in
.
Uit
spuit
,
de
bocht
gaat
uit
".
En
:
Vis
,
vis
,
gebakken
vis
.
Die
vannacht
gevangen
is
.
Van
je
een
,
twee
,
drie
".
De
ouderen
onder
ons
zul
-
len
zich
deze
versregeltjes
onge
-
twijfeld
herinneren
.
Velen
hebben
ze
waarschijnlijk
ook
gezongen
toen
ze
het
springtouw
ronddraai
-
den
.
Springen
was
één
van
de
geliefde
spelletjes
waarmee
de
jeugd
zich
vermaakte
.
Het
was
een
uitlaap
-
klep
voor
in
schoolbanken
ge
-
kluisterde
overtollige
energie
.
Plaats
van
handehng
was
de
straat
-
-
auto's
waren
een
bezienswaardig
-
heid
-
of
de
speelplaats
van
de
school
.
Die
speelplaats
was
meestal
geheel
ommuurd
of
had
minstens
een
hekwerk
,
waar
je
één
,
twee
,
drie
niet
over
heen
klom
.
En
een
verharding
met
stoeptegels
,
waarvan
de
gevaren
kennelijk
nog
niet
onderkend
wa
-
ren
,
je
zorgde
er
wel
voor
,
dat
je
er
niet
al
te
hardhandig
kennis
mee
maakte
.
En
dan
nog
:
je
werd
er
hard
van
,
werd
je
voorgehou
-
den
.
Van
veel
spelletjes
hoor
je
van
-
daag
-
-
het
tijdperk
van
tv
,
video
-
spelletjes
,
pQ
crossfietsen
en
ga
zo
maar
door
-
weinig
of
mets
meer
.
Zie
je
nog
wel
eens
kinderen
bo
-
ter
wegen
,
kaatseballen
,
kleppe
-
fff
.*
•//•>?>•
•
f::**jf»ftt