Tekstweergave van NL-WbdRAZU_WP_1990-01-11_013

Deze tekst is automatisch getranscribeerd en kan fouten bevatten.
DONDERDAG 11 JANUARI 1990 „ Je kunt kinderen maken en breken " eel is ingevoerd , gebeurde in die tijd spontaan ." ,, Of ik streng was ?" Ze schatert : ,, Ja , die naam heb ik altijd gehad . Een kind moet jong leren gehoorzamen . Als hij op z'n vierde niet kan luisteren , kan hij ' t zeker niet als hij als veertien is ." Bij elkaar opgeteld 29 jaar klassewerk : van ouderwetse kakschool naar eigen - tijds basisonderwijs . Aartje Boon over de ontwikkelingen die ze meemaakte . ,, Bewaarschool werd kleuteronderwijs door de invoering van een speelwerk - plan : een werkroostcr op ' t niveau van de kleuter . Dan oe overstap naar de basisschool waar k helemaal achter - sta , mits de kleuter daar ook als kleu - ter begeleidt wordi ' Haar bel gaat . Een parmantig jongetje aan haar deur . Njci een helder stem - metje en een bhk op een trommel met lekkers zegt hij : . Juffrouw Janneke vroeg : wie kan er een kaart bij Aartje brengen en toen zei ik : ik , Wouter Dirk den Hoed . ' De geadresseerde geeft hem een hand vol schuimpjes . ,, Zul je tegen je juf zeggen dat Aartje heel blij is met die mooie kaart ?" Als hij haar straat uitholt schudt ze haar hoofd . ,, Loopt hij al weer met zijn veters los ." Tegen mij : ,, Zijn vriendje Nick den Beste is ook zo'n nummer . Die draagt soms een grote pet . Laatst vroeg ik hem of ik die ook eens op mocht . Zei dat joch : geen sprake van , u heeft veel te veel haar ." Uit alles blijkt dat Aartje Boon gek is op kinderen . Ze heeft er altijd over de vloer : neven en nichtjes , kinderen uit de buurt . ,, Ze komen een snoepje ha - len , ik laat ze koekjes bakken en vertel ze verhaaltjes ." Later , als ze terloops aankaart dat ze in de hulpdienst voor bejaarden zit , grapt ze : ,, lk ben uit de kleintjes , doe nu in ouderen ." die school is ze tot aan haar ver - vroegde uittreding in 1987 gebleven . Aartje Boon over het begin van haar Ottolandse periode . ,, Er was toen nog sprake van de bewaarschool : meer be - zighouden dan werken aan de ontwik - kehng . Allemaal klassikaal ' t zelfde doen : ' t zelfde matje vlechten ... Veel kleuters uit de polder , ' t achterland , Graafland . Ze kwamen met ouders hrnprfjes of zusjes mee . Die ver weg en , bleven over . Waar ik geen voorstander van was : een kind moet tussen de middag aan z'n moeder kwijt wat het heeft meegemaakt ." Tegen negenen klosten ze binnen . Klompjes en schoentjes onder de kap - stok ; pantoffeltjes aan . Dan stond heel ' t spul rond mijn bureau heen om honderduit te vertellen . Dat kat is dood ; ik heb een zusje gekregen ; de koeien zijn op stal gegaan . Vier jaar : mag ik vrij , want ik moet hooibou - wen ? ' t Klassegesprek dat later offici - haalt ze haar schouders op . ,, Verstan - dig ? Eigenlijk niet . Maar er zijn situa - ties waarin het goed kan zijn . Denk maar aan moeders met een winkel . Ik zou een kind niet wegbrengen om dan zelf te kunnen gaan werken , als dat niet per sé nodig is . Werkende ouders met jonge kinderen : dat's geen goede zaak . Wat ze is die periode tekort schieten , kunnen ze later nooit over - doen . Funest als werkende moeders na schooltijd karweitjes moeten doen die zijn blijven liggen en daardoor geen tijd voor de kinderen hebben . Maar vrijwilligerswerk onder schooltijd - - hulp aan zieken bijvoorbeeld - juich ik toe ." In 1958 begon Aartje Boon aan haar loopbaan in het kleuteronderwijs . Een blauwe maandag was ze verbonden aan de kleuterschool in Benschop . In datzelfde jaar nog kreeg ze een vaste aanstelling aan ' t Hummelhonk in Groot-Ammers . In 1963 kwam ' t Kleuterland in Ottoland in beeld . Op Toverlantaarn o toverlantaarn , toverlantaarn . Tover voor mij in jouw toverlicht , je zoete verhalen tot een gedicht . Laat mij zien wat ik wil weten , wat ik wel wist maar ben vergeten . Toverlantaarn , toverlantaarn , toe tover voor mij al je dromen , en laat mij dan ook daar komen . Ik zal kijken met oeide ogen , wetend dat dromen al zovele be - drogen . Maar nu wil ik met jouw , tover - lantaarn , genieten van ie toverkracht en licht , waarmee je al ie verhalen vormt tot een gedicht . Nicole de Winter Arkel Streektaal door : Stichting Streektaal Alblasserwaard en Vijfheerenlanden ' k Heb m'n wagen volgeladen Geduld IS zulk een schone zaak . Dit wist de brave kmderdichter , Hier - onymus van Alphen , al voor zijn eeuw , de achtiende , en wij hebben het door ervaring geleerd voor de onze . En weet u , liever lezer , wie klaarblij - kelijk ook ? De spraakklanken d en t . In ons enthousiasme om het pronte spellingproject op de markt te bren - gen , hadden we m ons eerste babbeltje over streektaal toegezegd een volgende maal de d en zijn zuster t te showen . Doch nu bedenk ik met schrik dat van die voorstelling nog steeds mets is ge - komen . De kar stond weliswaar start klaar , volgeladen met nee , met met ouwe wijven . Dat zou met van eerbied getui - gen voor de spellingstekens die we be - zigen bij het yieerschrijven van verha - len in het Alblasserwaards/Vijf - heerenlands . Leesmoeders wil ik ze noemen . Een naam die ik ontleen aan moderne schoolkranten waarin ver - slag wordt gedaan van jonge ma's , die af en toe zonder pa naar de basis - school toegaan om de juf of de mees - ter te helpen bij het niveaulezen . Maar het begrip bestond al eeuwen , het is echt oer . De term komt reeds voor in de oud - Hebreeuwse vertaalkunst . Be - paalde medeklinkers heten zo vanwege de moederlijke dienst die ze het lezen bewijzen : ze helpen namelijk klinkers aanduiden . ' k Heb m ' n wagen volgeladen , vol met leesmoeders , hulpen om het AV te ver - letteren en vlot te kunnen lezen . Om nu te voorkomen dat u bedolven raakt onder te veel gegevens , pluk ik uit het assortiment het duet dt , dat sommigen onder u nog de griezels bezorgt , als u terug denkt aan de lagere - schooldic-tees : d , t of dt ? Mensltef ondertussen wintert't en het is de hoogste tijd dit duo te demonteren , alvorens ze zelf gaan demonstreren , want weet wel dat WIJ met vuur gespeeld hebben : naar het oordeel der dames/heren fonetici . De d en t behoren met hun consorten b , p en k tot de zogeheten explosie - ven. - Een nadere verklaring van die naam volgt binnenkort . Vanwaar die voorkeursbehandeling van de d en de t , zult u vragen . Welaan , om allerlei uiteenlopede redenen . De eerste is on - dertussen wel duidelijk ; beloofd blijf beloofd . Tweedes omdat de d een echt haantje de voorste is . Verhoudingsge - wijs ligt ' ie aan kop . Dat wil zeggen dat de meeste woorden met die letter beginnen . Ja , nou moet u me niet on - middelijk - - ' gelijk ' zeggen ze bij ons , wat taalkundig onjuist is - met de dikke Van Dale om de oren slaan . Want hem bedoel ik met , maar u moet dn in teksten nagaan . Wie bijvoor - beeld Weekend - Post met ' inkeld'spelt wat u uiteraard doet doch tevens woorden telt , die zal constateren dat voor deze recordhouder geldt dat on - geveer honderd per duizend woorden met een d beginnen . Ten besluite is het in dier voege een vreemde vogel dat hij nu eens zoekraakt en dan weer op - duikt , in diverse pluimage verschijnt , zodat je je afvraagt : hoe krijg ik die spring-m - ' t veld ooit in het kooitje ? We eindigen met enkele losse voor - beelden : de volgende keer spelen we een fuga in d-klein . In de woordgroep ' goeie ouwe tijd ' zoekt de d het bii dej of de w ; in ' dubbeld ' is het dubbelop ; in gunterwijt ( zie het stukje van de heer T . Vink van 16 november ) heeft ' ie geruild met zijn zus , maar ginds wordt rustig ^ uns : ' aan de gunne kant '. En als kleuter werd ons al ge - leerd dat ' hoe kleinderje was , hoefe - soendelijkerjeje mos gedrage ' Geldt dat eveneens voor de positie der streektalen ? Waar of niet waar ? Ge - dag ( een defect woord door het verlies van een d en wat dies meer zij ) hoor , tot een volgende maal !" Voor reactie's suggesties of verhalen is het adres : Nel Spelt , Zuidzijde 123 , 2977 XE Goudriaan . tel .: 01838-1832 . U k r ^ ' 2ï-:^_:>^J . -^ Ma f -^ v-vvV -.,^ -^^ 0 kv .' MOLENAARSGRAAF — „ Ais ideat«fieiéster neem je een deel van öe opvoeding van de Oifders over . Dat ligt zwaar . Je kant kind«ren maken en bre - ken , er vee } aan bederven . Er zitten altl|d wel kinderen in je kias die Je iieiemaal niet be - gnlj{»t . Waardoor je natuurlijk tekortschiet .'* ' Ik ben uit de kleintjes , doe nu in ouderen ", zegt oud - kleuterleidster Aartje Boon Deze kinderen uit Ottoland zullen zich juf Aartje Boon vast nog wet herinneren . periode nog , wat ze hebben geleerd . Daarom is de verantwoordelijkheid van een kleuterleidster zo groot ." Peuterspeelzaal Aartje Boon is voorstander van alle ontwikkelingen in het onderwijs die het jonge kind ten goede komen . Maar gaat het over het voorstationnetje van dat onderwijs , de peuterspeelzaal , dan Dat tekortschieten heeft Aartje Boon ( 64 ) uit Molenaarsgraaf altijd enorm bezwaard . ,, Als ouders fouten maken , kunnen ze die corrigeren . Een kleuter - juf kan het niet overdoen . Na een jaar is het voorgoed voorbij ", zegt ze uit eigen ervaring . Bij elkaar opgeteld heeft deze grote kindervriendin en kin - derboekenschrijfster 29 jaar m het kleuteronderwijs gezeten . Ze was al niet meer zo ' piep ' toen ze voor het eerst een groep hummels onder haar hoede kreeg . Verzorgde voordien haar ouders en verwezenlijkte daardoor niet haar jeugdideaal : een baan in het lager onderwijs . Praktisch stelt ze : ,, Als je al 31 bent , geen vooropleiding hebt en nog voor de klas wilt , dan denk je : dan ' maar ' kleuterjuf . Ach - teraf heb ik ervaren dat dit een bijzon - der zinvolle taak is . Kleuteronderwijs heeft namelijk meer met opvoeding dan met onderwijs te maken . Het be - geleiden van een kind in de kleuterpe - riode is heel belangrijk voor het latere leven . Oude mensen weten juist uit die Kent u ze nog , de spelletjes van toen ? ren , hinkelen , knikkeren , tollen , diefje verlos spelen of twee em - mertjes water halen ? Hoor je kin - deren nog wel eens liedjes zingen als : , Zagen , zagen , wiede , wiede wagen ', , Daar komt Pauwei Jo - nas aan ', of , Hop Marjanneke , stroop in ' t kanneke '? Een voorstel : wie liedjes en spelle - tjes kent uit de tijd dat de jeugd nog over de straat mocht beschik - ken , zet die op papier en stuurt die op naar de redactie . Postbus 160 , 4140 AD , Leerdam . Kent u met alle coupletjes van een bepaald liedje of IS het u ontschoten ., hoe een bepaald spelletje gespeeld werd , pak dan toch pen en papier . Wij vragen m dat geval de lezers om hun reactie . Vast een klein voorproefje , opge - tekend uit de mond van Aartje Boon uit Molenaarsgraaf ,, Boter - wegen was een gevaarlijk spel - letje . De kinderen stonden daarbij met de ruggen tegen elkaar , sloe - gen de armen in elkaar en tilden elkaar beurtelings van de grond . Bij het klepperen namen de jon - gens het voortouw . Uit de hard - houten , liefst eikenhouten klep - pers roffelden zij de fraaiste melo - dieën . , Klepper , de klep , de klep , klep , klep '. Dat onze brievenbus maar veel mogen klepperen . • Spelletjes op het schoolplein . ,, In spin , de bocht gaat in . Uit spuit , de bocht gaat uit ". En : Vis , vis , gebakken vis . Die vannacht gevangen is . Van je een , twee , drie ". De ouderen onder ons zul - len zich deze versregeltjes onge - twijfeld herinneren . Velen hebben ze waarschijnlijk ook gezongen toen ze het springtouw ronddraai - den . Springen was één van de geliefde spelletjes waarmee de jeugd zich vermaakte . Het was een uitlaap - klep voor in schoolbanken ge - kluisterde overtollige energie . Plaats van handehng was de straat - - auto's waren een bezienswaardig - heid - of de speelplaats van de school . Die speelplaats was meestal geheel ommuurd of had minstens een hekwerk , waar je één , twee , drie niet over heen klom . En een verharding met stoeptegels , waarvan de gevaren kennelijk nog niet onderkend wa - ren , je zorgde er wel voor , dat je er niet al te hardhandig kennis mee maakte . En dan nog : je werd er hard van , werd je voorgehou - den . Van veel spelletjes hoor je van - daag - - het tijdperk van tv , video - spelletjes , pQ crossfietsen en ga zo maar door - weinig of mets meer . Zie je nog wel eens kinderen bo - ter wegen , kaatseballen , kleppe - fff .* •//•>?>• • f::**jf»ftt