Tekstweergave van NL-WbdRAZU_KV_1991-12-18_017

Deze tekst is automatisch getranscribeerd en kan fouten bevatten.
het kontakt t Ja » Martens melt nog dagelyks de pyn vm onlph^^murwer^abnek CULEMBORG / VIANEN I Ji ^^ IwlyH ~^« few^SU "' ^ S li S Mi / W Ike dag als Dlefdijk - be-woner Jan Martens de post gaat ophalen , gaat zijn blik automa - tisch richting de bunker aan de ande - re kant van de dijk . Op zo'n moment wordt hij weer kei - hard herinnerd aan die winterse don - derdagmorgen op 14februarivandit jaar , toen de vuur - werkfabriek van de familie Koole explo - deerde . " Die klap laat je gewoon niet los ", zegt hij . Mar - tens is het zichtbare bewijs van een ijzer - sterke kerel , die door een traumati - sche ervaring kan veranderen in een wrak . Materieel ge - zien is hij er aardig bovenop gekomen , maar emotioneel heeft hij de klap nog maar amper ver - werkt . Toch was hij bereid zijn verhaal aan Het Kontakt te vertellen . Si V'fJ I • Sommige huizen zijn nog steeds niet hersteld van de ontploffing van de vuurwerkfabriek jan Martens ( foto boven ) is ook nog steeds herstellende ( foto s Jos Waltheer ) ï dat ze bij de NAVO nog niet eens weten wat het effekt is als een bepaald explo - sief uit elkaar knalt Soms kan men het aardig berekenen Binnen een straal van zoveel meter liggen de huizen plat en binnen een straal van zoveel meter vhegen de deuren er uit Maar precies bepalen , kan men niet Die man van Defensie kon dat blijkbaar wel " Uiteraard bestond er een grote scepsis over het verhaal , dat de vuurwerkfa - briek geen gevaar zou opleveren " We hebben een advocaat in de armen geno - men en we zijn in beroep gegaan tegen de hinderwetvergunning en de bouw - vergunning Dat heeft ons vrij veel geld gekost En het uiteindelijke resultaat was dat de Raad van State het verzoek heeft afgewezen ." Gerotzooid Martens steekt niet alleen de beschuldi - gende vinger in de richting van Koole Ook de gemeente valt veel te verwijten , vindt hij Die hebben alles immers oog - luikend toegelaten . " Op het industrieter - rein mocht die fabriek met komen . Maar op een agrarisch terrein paste hij blijk - baar wel Het was voor Culemborg een schitterende lokatie Daar hebben ze geen centje pijn aan gehad Dat blijkt nu ook wel En dat was ook het meest mar - kante Op het moment dat het ding de lucht in vloog , nam ik dat nog niet eens Koole kwalijk , maar wel de autoriteiten aan de andere kant van de dijk De ge - meentebestuurders van Culemborg heb - ben een berg boter op hun hoofd gehad . Er IS daar gerotzooid Er zijn daar ver - gunningen afgegeven , waarvan men niet eens de draagwijdte gekend heeft Er werd veel meer vuurwerk opgesla - gen , dan was toegestaan Er was twee keer teveel van een veel te zwaar kali - ber De Dienst Gevaarlijke Stoffen - die daar heeft gecontroleerd - heeft nooit voldoende gerapporteerd Wij wisten bijvoorbeeld niet eens dat er nog andere bunkertjes bij waren Zowel Culemborg als Vianen zijn wat dat betreft nalatig geweest " ï «' t » ( lii J ' - Martens - leraar aan een scholenge - meenschap in Utrecht - is sinds half september met meer naar zijn werk geweest " En geloof me ", vertelt hij , " voordat dit gebeurde , kon ik werkelijk alles aan Ik was met kapot te krijgen . Op school verzuim - de ik nooit " Paniek Op de dag dat de vuurwerkfabriek de lucht inging , had hij voorjaarsvakantie Hij was er ' s morgens vroeg uitgegaan om één van zijn zoons de deur uit te helpen In de loop van de morgen besloot hij nog even zijn bed in te kruipen " Ik lag koud een half uur , toen ik een enorme geschreeuw hoorde Ik rende naar beneden en daar stonden mijn zoon en mijn pleegdochter , helemaal ontredderd De voordeur lag in de kamer en ik zag al het gruis naar beneden komen M'n dochter had een bebloed gezicht Het was één grote pa - niek Ik beleefde het alsof ik verdoofd was M'n eerste reaktie was verdraaid , heb ik dat huis zo slecht gebouwd " '' Die klap laatje gmvoon niet los '' Spoedig werden Martens en zijn huisgenotenzich van de omvang van de catastrofe be - wust . De familie werd gered door mensenvan de Explosieven Opruimings Dienst envervolgens opgevangen door de politie vanWaardenburg ' s Middags om vijf uur mochthij weer terugkeren naar zijn woning Wathij daar aantrof was met erg hoopgevend"Het was er één enorme troep Alles wasdichtgetimmerd De verwarming konden wenog gebruiken , dus het was enigszins be - haaglijk Het leek aanvankelijk allemaal nietzo erg , omdat we hier rieten daken hebbenDie hebben eengroot gedeelte vande klap opgevan - gen En als je erlangsreed , dan hadje kunnen denken:'nou , valt toch welmee ' Maar vergeetniet dat de gordin - gen daaronderdwars doormiddenzijn afgebroken " Tijd voor een emoti - onele verwerkingvan de ramp was ernauwelijks . Priori - teit nummer éénwas de wederop - bouw van zijn dij - kwoning " In eersteinstantie ben je na - tuurlijk blij datje erheelhuids vanafbent gekomenMaar dan komt hetprobleem hoe krijgik dat huis weer inzijn oude staaf ? Danduikt allereerst datenorme lichaamvan de verzekeringop Daar ben je danbenauwd van Voor - dat de expert en de contra - expert klaarwaren , waren weeen maand verderEen maand , waarinwe in een dichtge - timmerd huis moes - ten bivakkeren ." ik weer andere dingen er tussendoor moet gaan doen , dan staat het zweet in mijn handen Een confrontatie met groepen mensen - ik moet er niet aan denken . En het gekke is zo ken ik me - zelf helemaal niet " Arrogantie Voor de ontploffing had Martens reeds zijn grote twijfels over de veiligheid van de aktiviteiten van Koole Samen met de andere bewoners aan de dijk heeft hij destijds geprobeerd om de komst van de fabriek tegen te houden . " Ik Het vroeger mijn hond wel eens uit bij de bunker Ik vond het toen al zo vreemd dat er mid - den in het landschap industrie moest komen . Los nog van het gevaar " " Wij zijn een keer uitgenodigd door de heer Koole Daaruit sprak al een enorme minachting , m de zin van ' jullie hebben er toch geen verstand van ' Hij had iemand van Defensie uitgenodigd om ons te overtuigen van de veiligheid van zijn fabriek Ik zie die man in die groene legertrui nog staan De fabriek was vol - gens hem minder gevaarlijk dan de gas - tank achter in je auto Waar maakten wij ons eigenlijk druk om ''" Martens weet nog goed , dat hij een paar weken na de ontploffing bezoek kreeg van een brandweercommadant uit Baarle Nassau " Die heeft ons verteld , " Na twee weken ben ik weer gewoon gaan werken Ik ben er nog een dag tussenuit geweest , toen hier noodumts geplaatst werden . En dat was echt be - helpen . Dat hoop ik echt nooit meer mee te maken . In de vakantie ben ik vier weken naar Frankrijk geweest Ik dacht , ' die tijd moet voldoende zijn om er weer helemaal bovenop te komen ' Daar op de camping kan ik me weer helemaal opnieuw opladen . Maar ik kwam thuis , reed die dijk af en viel weer in precies dezelfde doffe ellende van waaruit ik vertrokken was " Vernieling " Het effect van die vakantie was dus zo goed als nihil Ik heb daarna nog wel gewoon meegedaan met de introduktie van de eerstejaars bij ons op school . Dat ging twee , drie dagen goed . Daarna werd ik steeds beroerder Toen ben ik een paar dagen thuisgebleven ' Een weekje thuis ', dacht ik , ' dan kom ik er wel weer overheen '. Ik was echt doed - en doodmoe . Ik was om twaalf uur ka - pot Ik ging naar huis en gelijk naar bed Dat heb ik volgehouden tot vrijdag en toen was ik na twee uur al kapot . Ik zat helemaal in de vernieling ." Op het ogenblik gaat het weer aardig met Martens " Ik moet alleen niet te veel afwijken van mijn dagprogramma . Als