Tekstweergave van NL-WbdRAZU_DV_19450704_001

Deze tekst is automatisch getranscribeerd en kan fouten bevatten.
Streekblad E VOO voor de Vijfheerenlanden, Neder-Betuwe, Tieler- _ Woensdag 4 Juli 1945 VERSCHIUJNT TWEB MAAL PER WEEK Albonnementsprijs: f 1.75 per 3 maanden Postgiro no. 78038 — Wij zijn begonnen Met te-dankbaarheid mo- í terugzien op de dagen, Ê:lìg\g'en tusschen het verschij- S nen van dit en het vorige num- iner van ons blad, Laten wij het nog even voor U mogen relevee- ren, Woensdagavond : radio-toe- spraken van HM. de Koningin en onzen nieuwen minister-presi- dent Prof. Ir. W. Schermerhorn. Donderdag : intocht van H.M. de Koningin in onze vrije hoofdstad en Vrlghwg 29 Juni het verja- ringsfeest v. Z.K.H. Prins Bern- hard. E Onze eeerstè gedachten gaan uit naar „Amsterdam”, de stad waarin zulk een groot getal Jood sche landgenooten vóór den oor- woonden Helaas, hoevelen van hen en met hen vele andere hebben dit echt Hollandsch feest niet mogen beleven. Geleden en gestreden hebben de inwoners wan dit vaderlandsche centrum, S in haar was de kern van het ver- S 5 _ Na de officieele intocht van _ HM. de Koningin, als kroon op ‚ het gigantische verzetswerk: de koninklijjke standaard weer fier / wapperend van het paleis op den ‚ Dam. O, wat zal er in de harten ‚ der Amsterdammers ziijn omge- gaan. En wij, wij leefden mee, voor zZoover mogelijk beluisterden de reportage via de radtio, voelden mee en gunden de Am- sterdammers dit unieke feest va{x‚ )áârte. w rijdag, de waarop wij wiet alleen den geboortedag van Z.K.H. Prins Bernhard vierden en hem met de geheele koninklij- ke familie spontaan onze geluk- wenschen aanboden, doch ook als golk in ziijn geheel opnieuw A trouw aan het ‚‚Öranje- ‚ huis'* manifesteerden, dankend onzen „„Prins der Nederlanden” woor de wijze, waarop hij, stam- mend van Duitschen bloede, het Aûvertentieprijs in één editie 11 cent per mm H.M, Koningin Wilhelmina heeft Woensdagavond acht uur voor den zender „Herrijzend Neder- land” de volgende rede uitgespro ken tot het Nederlandsche volk: Landgenooten, Het nieuwe bewind is thans ge vormd, het eerste, dat op vader landsche bodem is Ontstaafn ma onze bevrijding en waarvan op twee na alle leden de bezetting hebben meegemaakt. ‚ Wij staan nu als volk in zijn geheel klaar om te beginnen aan den opbouw van onze toekomst. Het víisioen, dat onzen helden en heldinnen voor den geest stond, toen zij hun leven gaven voor recht en voor vrijheid, wil- len wij thans tot werkelijjkheid maken. Nu is het wachten voorbij en tevens de alom gevoelde onze kerheid., Het oogenblik is aange- broken, waarop vorm gegeven kan worden aan onze toekomst. De toekomst eischt een de mocratisch beleid met vastbera- denheid uitgestippeld, welk be leid met vastberadenheid uitge leid u zoo straks in de regee- ringsverklaring zal worden uit eengezet. Ik behoef u niet te zeggen, dat er tallooze moeilijkheden en be- zwaren, ja soms schier onover komelijke, op onzen weg liggen. Naast de schaduwen kan Ik ech- ter Goddank op sterke lichtpun" ten wijzen: het feit, dat wij in vertrouwen, door ons in hem ge- steld, heeft bewezen, meer can U waerdig te zijn. Vreugde over f het feit, dat, ondanks schief ein- J ùelooze barbaarsche onderdruk- ‘ f king, het ons geschonken is f het „Nederland en Oranje” en 5 „Oranje en Nederland” n vrij- : en blijheid te hebben mogen vieren, Als geschenk, geboren uit de onderdrukking, is ons bij monde van den minister-presi- dent een sombere, doch naar den geest rijke regeeringsverklarin aang en, , die gelooven, dat ondanks de verschrikkingen iìn de achter ons liggende jaren, een nieuwe wil in ons volk is wakker geworden, zijn gesterkt door de duidelijke taal, door prof. ermerhorn îesproken. en wanklank dient gehoord, het t ons alleen en uitsluitend baar te zijn voor al het ver- heffende, in deze dagen beleefd, t Nog vele verplichtingen rus. en Op oùs en, zooals wij voor- heen duizend 'en N één zorgen serdien, ZOO ziijn er nu dui- zend en ( één vraagstukken, die opgelost moeten g\‚:mrdex:t. „De koers s vastgelegd” en aan ons om biddend en werkend vasten vorm te geven aan de plannen die _z!_m vastgelegd, : Niets staat ons ten üienst p{äfääùh uitgedrukt zijn :::g â ë a‚ „» i ’beg(onnen.m ‚ @N toch zijn 9 éeéulen oP 6én dag gebouwd; dit d ggenlmmer uit het 00 verylyììeozgeïl. D eä wij xt)ersooplijk ons best om / eeds he Êoede te betrachten i en het vele wade, dat er in ons zelf en in onze samenleving nu Cenmaal is, te bestrijden met alle 1enez-gi_ge‚ die in ons is, dan zul- dein Wij slagen, Onze bloedoffers : e wij brachten zullen den nìeÉ gq iveïäeeï\sêà‘ zijn geweest. Het „Î ve Nederland”’ worden uit dat bloìd.za1 I u dan, laat ons ieder Tjk medewerken met e ìn ons is, Dagelt -iee gefneensehappelij e opbouw à ‚ WaArVan g later de begeer e I;ruchten zult kunnen pl en -äit nummer geven wij u ver ' der een voll î duitengewoon beìangrìjíevîàldl(âî toespraak van H M. d / y M. de Koningi n (\)£zesn minister-president Prggä ET chermerhorn, Binnenikort U, Zooals hieruit blijkt, mmaatrerel ì bied p vârclh€p verschillend ge- persoon- alle kracht, | ks vordert toespraken, Voo o : : r on Br in zeer b S allen staat ; pten vorm ‚ dat ons ersoonlijk raakt.ì E i eLeest ‚ herlees en verdiep u in Û0geen- onze eigen leiders ons E openhartig mededeelen als IS VOor ons aller toekomst, ABONNEMENTSRIJS »DE VOORLICHTER” h De abonnementes s v \ 1î-d kxs thans bepa.aïäij op Éfnlézìft> u 8 wartaal, 14 cent per week ® 0 cent per exemplaar. 4 De Directie, & |ontwikkelen en het hoogste en Aken werden niet | den donkeren tijd, die achter ons ligt, naar elkaar gegroeid zijn, ‘het duidelijk merkbare verlangen naar eendracht, den groeienden gemeenschapszin en het onder- ling vertrouwen en naastenliefde. Een onzer eerste plichten tegen" over God, tegenover onze volks- gemeenschap en tegenover ons- zelf is den bestaanden drang naar saamhoorigheid verder te en beste wat in ons leeft in dienst te stellen van Onze volksge meenschap. Wij willen ons ertoe zetten ons zelf geestelijk op te bouwen en onze kinderen, elkeen naar eigen overtuiging, omdat wij als volk den moeilijkheden, die wij op on- Zen weg zullen ondervinden, te boven kunnen komen. Immers, wij willen trachten voortrekkers en baanbrekers 1e zijn voor den nieuwen tijd, die voor ons ligt. UIR &AVH: ‚„KERN OUD-ILLOGALEN” Vérantwoordelijk Redacteur : Redactie-adres: Hoogstraat 43, telef. 81, Leerdam Administratie-adres: Postbus 2, telef. 2, Leerdam / } Verschijnt in twee edities GEDRUKT BIJ TER HAAR & SCHUUT NV, — J. VERSLOOT. mits £x GELDERSCHE EDITIE. Editie M3 ZUID-HOLLANDSCHE DDITIE, em Koningin Wilhelmina sprak] tot haar Volk | De toekomst eischt een democratisch beleid| Een wereld tekort aan grond stoffen, aan afgewerkte goede- ren en aaf sommige soorten van voedsel — ‚en hierbij zijn niet ver geten de gebrekkige moeilijkheden aan vervoer — dringt voorloopig de gedachte, dat wij onze toekomst geheel in eigen. handen hebben, naar den achtergrond. Gaarne doe Ik een beroep op de vriendschap onzer bondgen0o ten om Ons zooveel ín hun ver mogen ligt tegemoet te komen. Wij ziijn hun erkentelijk voor hun | geschenken en voor hetgeen zij | ons leveren in onzen nood. i Ook doe ik een beroep op| hen om te bereiken, dat uit Ne-| derland :geroofde en als zoodar | nig te herkennen goederen, die | in Duitschland worden aangetrof | fen, zoo spoedig als dat kan aan | Nederland worden teruggeven, | Wiöj zullen onzen bondgenooten | in geestelijk opzicht ‘hun huir| vergoeden door een steunpilaar | te zijn in ‘het nieuw ontstaande | weder kunnen opbouwen, zullen | wij hun toonen, dat wij sterk| zijn, Í Ik heb mij overtuigd van de| verwoestingen en van het gebrek | dat er geleden wordt in de| meest - geteisterde streken. Ik; doe een klemmend beroep op al len die iets bezitten, dat den bit- | teren nocd kan lenigen, dit af te zwaar beproefde broeders en zusters. lZij hebben letterlijk aa: alles gebrék aan het meest-éer* voudige en allernoodigste. Als wij ons straks mogen ver- heugen in de bevrijding van groo ter Nederland onder de keerkrin: gen, waaraan onze jongelingschap zoo bereid is zijn beste krachten te geven, zal op ons de plicht rus ten het vernieuwde koninkrijk op te bouwen, De taak die ons wacht, en de verantwoordelijkheid, zoowel ten opzichte van het vaderland als ten opzichte van ons koninkrijk zijn ontzaglijk groot. Op dit his- torisch oogenblik geldt voorzeker de spreuk: nu of nooit. Wij aanvaarden met vertrawr wen die taak. Ons jongste verle- den heeft bewezen wat wij kun’ nen, Ziijj zal blijken niet te groot of ts zwaar voor ons te zijn, God zal ons helpen. staan ten behoeve van onze zoo !’ komen. Eenige millioenen cente- ‚naars zaaigoed en pootaardappe- s LANDING OP BORNEO. Zondagmorgen om 5 min, voor 9 zijn Australische troepen nabij Balikpapan in het Z.O, van Bor neo geland. Binnen 2 uurt had- den zij een bruggenhoofd van 2 km. lengte en 400 tot 800 meter diepte, Deze landing aan de Westzijde van de Straat van Makassar is de grootste, die tij- dens de Borneo-operatie werd on dernomen, Generaat Mac. Arthur voerde persoonlijk het bevel over deze operatíies, die vonden. De verliezen waren zeer gering. Later werd de tegenstand sterker, Balikpapan bezit te olieraffinaderijen, die pijpleidingen in verbinding staan met de meeste Noordelijk gele- gen olievelden. Het gebied vorm de voor de Japanners de voor naamste bron van stookolie en vliegbenzine. Jaarlijksch werden 15 millioen vaten geproduceerd. Het gebied van Bapikpapan werd gedurende bijna 7 weken door de Amerikaansche en Australi- Sche luchtmacht bestookt, In de laaste 16 dagen werden ongeveer 3000 ton bommen uitgeworpen. aanvankelijk } L slechts lichten tegenstand onder land, getoond heeft, wie hij was, We willen niet zeggen, dat wij uitsluitend bewondering hebben gehad voor hetgeen het kabinet in Londen ons het zien en te hoo ren heeft gegeven. Vaak hebben we niet. alles begrepen, Maar de historieschrijvers van ons volks: leven, in de toekomst ziende naar het gevoerde beleid van deze ja° ren, tegen den achtergrond van de wereldworsteling, zullen al- leen oog hebben voor die ééne groote gedachte, die alles heeft beheerscht, voor die onyerzette: lijkheid en voor die rechtlijnig” heid, aan welke het te danken is, dat na een periode van crisis, inziûking en erger het Nederland sche schip van staat weer uit de nabijheid van de dreigende zand” banken vlot is geraakt en op de wilde oceanen zijn erkende en gewaardeerde plaats in de slag- orde der geallieerde krijgsmach” ten heeft hervonden. Dat dit ge’ schiedde is alleen al voldoende om aan Gerbrandy een blijvende plaats in de geschiedenis van Ne- derland toe te kennen en is blijvend haar erkentelijkheid te Naast de Australische strijdkrach | ten namen ‚ook Nederlandsche | troepen aan de operaties deel, | Europa en wanneer wij ons land ! Geheel Java is thans voor gea!|strijd tot het uiterste. Ook hen lieerde vliegtuigen gemakkelijk | bereikbaar geworden. VOOR HONGEREND DUTISCHLAND, | ‚ Meer dan 100,000 Duitsche | landbouwarbeiders ziijn vorige| week uit de Britsche en Ameri-| kaansche gevangenkampen ont. | slagen, zoo meldt de gealljeerde | ieuwsdienst uit Duitschland. De| »zettingsautoriteiten doen al| mogelijke, om hongersnood in! Duischland dezen winter te voor | len zijn uitgedeeld, vrachtauto's | en paarden zijn voor het vervoer | van voedsel beschikbaar gesteld | en geallieerde technici helpen de| Duitsche boeren bij het herstel- len van hun landbouwmachines. FRANSCHE BEZETTINGS- ZÓNE AFGEBAKEND, De zône omvat de beneden-| helft van de Rijnprovincie, het Saargebied, de Rijn-Paltz, het| . n E groofste deel van de provincie | Kenis van dat eene: de vrijheid en Baden en een smalle corridor| de waardigheid van het Konink |door Wiürtemberg en Beieren, | rij Nederlanden, De handha- met Vororlberg, een provincie |\ n deze laatste toont ons van westeliijjk Oostenrijk, Biijjna geheel Beieren en Wür- temburg wordt dus overgelaten aan ûe Amerikaansche bezet- tingstroepen, met inbegrip van Heidelberg, Mannheim, een deel sche troepen zich moeten t: rugrekken uit deelen van Wiir- teemberg en Beieren. Aan de rede van den Minister president is het volgende ont- leend: Zelden of nooit zal mischien een regeering in ons land zijn opgetreden onder zwaarder om- standigheden dan thans het geval is. Geen druk en overheersching | zijn er meer ‚die ons in Neder. land de tanden dp elkaar doen izetten ons dichter bij: elkaar' brengen en onze laatste krach- ten voor het verzet opwekken, ‚ Wij bleven achter met de kwade fgevolgen van de tyrannie op schier elk terrein: materieel, mo- reel en geestelijk, Zij maken ons ‚duidelijk dat een nieuwe strijd begint op een ander front, met andere ‘wapens als door de voorgangers van deze regeering zijn gehanteerd. Doch alvorens wij ons tot u gaan richten over dien strijd, welke vóór ons ligt, is het ons een behoefte hier na- mens het Nederlandsche volk te spreken over en tot hen, die ons voorafgingen, op wier arbeid wij thans verder bouwen, door wier geestkracht, door wier zweet, bioed en tranen het ons mogelijk s geworden den weg omhoog weer te betreden. De eerste ge d_achter_x‚ die deze nieuwe regee- rmg uitspreekt namens het Ne. gìerlagxdsche volk, dat onder vijf jaar bezetting heeft geleden, zijn Min.President Prof. Schermerhorn geeft uitvoerige regeeringsverklaring de volkeren, tot onze broeders in den ‘strijd. : Nederland ontveinst zich niet, dat zijn aandeel in de wereld- worsteling, naar absolute maat gemeten, slechts bescheiden is en dat wij onze vrijheid danken aan de gewelige krachtsinspanning der geallieerde groote mogend- heden. In het bewustzijn van de iwerkelijkheid dezer verhouding en onder betuiging van onze groote dankbaarheid voor »den bijstand ‚die ons is verleend, | heeft het ons toch voldoening ge geven algemeen erkend te zien, dat - Nederland, Overal waar zuiks mogelijk was, naar zijn beste krachten Voor zijn vrijheid heeft gestreden: op het onder .grondsche front, op zee, in de 'lucht en ook te land. Diep ge voelen wij echter, dat wij deze vrijheid mede danken aan die duizenden jonge soldaten onzer verbonden vrienden, die in den strijd het offer van hún leven brachten, Is het wonder, dat wij verder in dit uur denken aan die tienduizenden, die het herboren vaderland, niet meer zullen aam schouwen. Zij zijn in den strijd gevallen, op zee, in de lucht en te land, de één in de eerste Mei- dagen, een ander op den laat sten dag. Zij zijn de offers in den daarom gericht tot de geaflieer strijd om het vaderland, de dur zenden, die in Polen stierven, de slachtoffers. van de concentratie kampen en gevangenisen en de mannen en vrouwen van de ver zetsbeweging, die voor het vuur peleton hun hartstocht voor de vrijheid van land en geweten met den dood hebben betaald, Eer biedige hulde aan hen allen en de plechtige gelofte, dat de re- geering-en het geheele volk al-| les zulen doen wat in hun ver mogen ligt om den mnagelaten betrekkingen het leven draaglijk te maken, ook al weten wij, dat nooit te vergoeden is wat zij | verloren, De „slag om Nedefland”. Vervolgens wijdde spr. zijn ge| dachten aan hen, die aan het Ne-/ derlandsche volk in de afgeloo” pen vijf jaren uit de verte lei ding hebben moeten geven. In de eerste plaats, aldus spr. past hier een woord van erkentelijk- heid voor het wijze besluit om den zetel den regeering op het juiste oogenblik naar het gastvrije Engeland te verplaatsen. Vervolgens bracht spr. huide aan professor Gerbrandy, die, in het bijzonder in de eerste pério- de van zijn bewind, waarin het niet op ikennis en niet op erva ring, maar alleen op karakter, op standvastigheid, op onverzettelij: lijkheid aankwam en op het vol gen van de ééne onbuigbare lijn inzake de houding van Neder 1 H. betuigen. Ook onder de colle- ga’s van prof. Gerbrandy waren sterke medestanders voor dien edenken we met dankbaarheid. Maar boven de leden van het kabinet stond de draagster van de kroon. Het is tijdens deze vijf jaren van strijd een zegen voor ons volk geweest, dat H.M. de Koningin in deze worsteling om ons strekt voorop is gegaan, zich daarbij tegenover ons in de ver drukking vaak uitend met een nauw verholen hartstocht, Hzar geest was niet aleen een kracht oor hen, die in Nederlan waren, maar moet eveneens een prikkel ten goede hebben betee. kend voor onze ambtsvoorgan gers in Londen. Een maal zal de geschiedenis oordeelen over de beteekenis van hetgeen het Londensche kabinet voor Nederland is geweest. Men zal dan meer oog hebben voor de alles overheerschende beteer g & de Ï onvergankelijke grootheid van M, de Koningin en tevens ligt in de 1 verdien an prof Gerbrandy en zijn dewerkers naar d in 81 rbrandy í p reeds verklaard, g mogelijk na de volledige bevrijding zou aftreden en nadat aan dit voornemen ge. volg was gegeven, heeft H.M, de Koningin de opdracht tot vor ming van een nationaal kabinet VuOr herstel en vernieuwing ge° geven aan twee formateurs, Herstel en vernieuwing In die omschrijving van de opdracht. zijn de gedachten uit- gedrukt, die de taak der Tegee: ring bepalen. Herstel van al het.- geen ons volk voor zijn materi- eele bestaan noodig heeft, her. stel ook van alles en van alle instellingen, die ons geestelijk klimaat bepaalden. en die - ons volk dierbaar waren. Daarbij te: gelijk de vernieuwing, in welk woord uitgedrukt wordt, dat in ons mnationale leven op allerlei punten ook tekorten worden ge- voeld, die verlangens hebben ge° wekt en den wil tot verbetering hebben gesterkt, Niet de eenvou- dige leuze: het moet alles anders worden, zal ons moeten leiden, maar wel een hersteld en ver diept besef van goed en kwaad, van hetgeen voor de samenle- ving behoort te volgen uit het belijden van ieders diepste Ie vensbeginselen, hoe verschillend die op zichzelf ook mogen zijn. Het gaat om ihet scheppen van nieuwe vormen, waarin de we- zenlijke geestelijke waarden, die ons volksleven door de eeuwen heen hebben gedragen ‘en be heerscht, tot een nieuwe uitdruk- king, en als het kan, tot nieuwe heerlijkheid zullen komen. Deze synthese, die aldus lag in de ve binding van deze beide woorden herstel en vernieuwing, moest de richtende kracht voor de beide voor de natie een reden om ‘hem | volksbestaan zoo vol-| d zwak! s geenszins om de nevenschikking nigbare elementen en het is mijj persoonlijk een ‘behoefte uitdruk dankbaarheid voor de mogelijk gemaakt heeft. De regeering ziet in de aller- gemeene oorlogvoering tegen Ja pan en in de bevrijding van In- donesië. Het kabinet acht het @en [nationale zaak er voor te zorgen í dat ons aandeel dingsstrijd zoo groot mogelijk zij Daarom zal, z het op andere wijze dan tot heden, de algemee: e oorlogvoering van het konin= krijk een ‘belangrijk deef van de aandacht en de zorgen van den de militaire activiteit in verband met de werving, uitrusting van personeel voor le- ‚ger, vloot en Jluchtmacht, n een groot deel van het aspect van ons volksleven blijven ber palen. i # Een nationaal kabinet, De fÍormateurs hebben onder „nationaal kabinet” nog ië meer willen verstaan dan kabinet op breede basis in den ouden zin van het woord, De heeft bij duizenden in den het besef gewekt van een meenschappelijke verantwooi lijkheid voor den komenden s tegen ‘verwarring en verarmin en voor den opbouw van « volksleven in een stijl, die niet te schril afsteekt biijjij den geest, zen brachten. teurs ook nog met andere fa toren rekening houden, dan met' oude partijen. Allerlei tegenstel lingen beheerschen op dit 0og: blik ons volksleven vaak sterk dan die in de politieke pro ma’s tot uitdrukkin indien men ze 3 aanleiding tot groote spanning Spr. dacht aan de houding voormalige illegaliteit tege de zg. legale wereld. De p om de krachten, die in de ifie galiteit werden gewekt, thans ook maatschappelijk tot geldin te brengen, houdt gevaren/ omdat, indien voor dezen drang’ geen juiste wegen worden * de illegaliteit dien invloed te ver schaffen langs staatkundigen w welk middel op den duur ondoel- treffend moet worden geacht. _ En toch ligt in de verzetswe een voor ons volksleven bij stek vruchtbare scheidin geesten en zal het noodzak zijn deze groep op de plaats te brengen, waar zij bevruchtenc kan inwerken. Voorts moest gelet politieke tehuis in de ‘bestâa partijen blijven zien èn op hen die als uifvloeisel van vernie wing in de houding van allerk groepen op sociaal en culture gebied, ook wijzigingen ín de p litieke structuur verwachten nastreven, i De formateurs hebben “bij samenstelling van ‘het kabine naar een synthese willen streve: Deze kon niet op iedef gebiei ten volle worden bereikt, doc niettemin mag van het kabinet | gezegd worden, dat het op bree| de basis tot stand is gekomen. De regeering staat thans « naar den geest weer geheel i k Ä Nederlandschen ‘bodem.. Neder- land wordt weer uit Nede! _ geregeerd, e Nederland in de werel Betreffende het buitenlandsche beleid verklaart de regeering, da dit, naast de deelneming aan oorlog tegen Japan, zal zij richt op de internationale sam werking met al onze bondgen ten, ter bevordering van vre zame internationale verhoudi en ter beveiliging van de pc van het koninkrijk en zijn menstellende deelen , kabinetsformateurs worden, Daar 4i van twee naar hun aard onverge. king te geven aan mijn groofe _ geljkge- , | richtheid van wil van ons beiden, | | die een vruchtbare samenwerking Nog steeds: in oorlog, _ eerste plaats haar taak in de a ministerpresident vergen en zal _ gemeenschappeli}…fiîä’ : lande . 1… 0 + I vaarin tijdens de bezetting dui- en het offer ‘van hun leven, | beginselen en programma’s der;' ge- baand, de neiging zal ontstaan r wondèar eenerzijds op de g*r0&pen._‚dìàä‘ H en Bommelerwaard U E SI om ging het ook bij de aanwijs * zing van deze beide formateurs _ ' a : í f * in den ‘bevrij J K} 1E HH oefening en ij 4 Daarom moesten de forma- 14