Tekstweergave van NL-WbdRAZU_DL_18990111_001

Deze tekst is automatisch getranscribeerd en kan fouten bevatten.

i ÏA k te e MEE MEE K e B E E ED E E e ED D e Jaargang Tweemaal per week verschijnend Nieuws- en Advertentieblad. UITGEVERS : TER HAAR & SCHUIJT, Leerdam. Abonnementsprijs : Advertentieprijs : abonnement aanmerkelijk lager. £0,05. Brieven uit de Moofdstad ) Ned, Maagd (tot Stede Maagd): „Kip, ik heb je !* S. Maagd: „Ja, als je me eerst wat zout op den staart legt |“ N. M: „Dat behoeft niet, ik leg er een beel millioen op ! - S. M.: „0, dat is veel te zwaar en glijdt er wel af!* (ze vliegt weg) N. M.: „Ja, vlieg maar, ik heb den tjd tot 1 Jan. 1900. Ware ik een goed teekenaar, ik zou dit gesprek tusschen de beide „reine“ maagden opluisteren door een aardig prentje, de Amsterdamsche Stede maagd voorgesteld als een vogeltje en de Ned. Maagd als vogelaar. Doch zouden de lezers het dan wel be- grijpen ? Zij, die met de politiek onzer hoofdatad, door andere bladen op de hoogte gebracht zijn, zeker wel, dock die dit alleen uit dit blad moeten vernemen, zal de voorstelling wel niet zoo klaar als „wateró zijn. Laat ik u echter eerst even ophelderen waarom ik er tot nu van zweeg. De quaestie werd in den gemeenteraad steeds met gesloten deuren behandeld, en onze gemeenteraadsleden waren „zoo dicht als een pot.“ Desniettegenstaande hoorde men zoo nu en dan wat verluiden, doeh niet duidelijk genoeg, om het als waarheid te kunnen beschouwen. Die geruchten nu. had ik ook al wel in mĳn Torigen brief kunnen opsommen, doch, ik had dan de risico, da ik dat al een volgenden keer weer moest tegenspreken en van dat soort journalistiek ben ik geen liefhebber. De geruchten echter hebben nu zoo’n vasten vorm aangenomen, ja, zijn zelfs reeds tot een waarheid verheven, dat ik er niet langer over zwijgen kan. Om u de zaak goed uit te leggen, moet ik U mededeelen, dat Amsterdam arm, sckrikbarend arm is. (een publiek geheim, dat arm zijn van onze stad) De redenen daarvan zullen we nu maar niet trachten te ontwikkelen, alhoewel dit tevens zeer goed kon dienst doen als een beschouwing over ’tafgeloopen jaar, die ik het vorige no. beloofd heb, en U nog altijd te goed hebt. Doch ter zake, De gemeente dan, is arm en heeft geld noodig en zoekt dat overal uit e slaan. Nu heeft het rijk een stuk grond, dat aan de stad behoort, noodig, als spoorweg, daar volgens over- eenkomst de tegenwoordige liĳn moet ver- dwiĳjnen. De stad vroeg volgens meening der regeering nu een tamelijk hoogen prijs, te hoog zelfs volgens hare doorluchtige zienswijze. Doch het riĳk heeft den grond noodig, en moet hem dus koopen, zelfs tegen diez hoogen prijs. Maar ... er is een „maar“ bij. De gemeente kocht van het rijk een dok voor de somma van twee en een half millioen gulden, onder voorwaarde, dat zij er voor zou zorgen tegen 1 Jan. 1900 een nieuw dok gereed te hebben, waarop de gemeente de 21/, millioen kan terug bekomen. Indien echter het nieuwe dok, op dien datum niet gereed is, kan het rijk van de gemeente hiervoor een boete vorderen van één millioen gulden. De gemeente heeft reeds lang geleden een aanvang met het nieuwe dok (in de Rietlanden) gemaakt, het staat echter te bezien of het wel op genoemden datum gereed zal zĳn, En nu zegt het rijk: „geef mij den grond voor een minderen prijs en wel voor dien prijs, dien gij er bĳ publieke veiling voor zoudt kunnen maken en zoo niet, „dan eisch ik een millioen. < „Dan eisch ik een millioen“? Hó, wat, zoover ziĳn we nog Diet; waeht eens er eventjes of het dok werkslijk niet klaar zal zĳn in 1900 en zeg dan wat ge te zeggen hebt. Als men wil kan men veel. Particulie- rea laten soms in enkele weken geheele gebouwen uit den grond verrijzen, zou nu de gemeente niet kunnen zorgen, dat het dok klaar is, al is het dan ook maar in zooverre gereed, dat het in gebruik geno- men kan worden. Dat kost geld! Nu ja, zonder geld *) De vriendelijke lezeres en goedgunstige lezer, zal eenige zinstorende fouten uit mijn vorigen brief, al wel zonder mijn hulp verbe- terd hebben, Ik maak beleefd excuus! Per drie maanden, franco per post {f0,55. hkrìjgt ge niets gedaan, En nog liever Enkele nummers Van 1-8 regels 25 cents, en iedere regel daarboven 5 cents. Driemaal plaatsing wordt slechts tweemaal berekend. Bij wat geïd besteedt, dan me door zoo’n infame streek te laten ringelooren. Maar is dat nu politiek? Kan men zoo iets van een fatsoenlijke regeering billijken, is dat nu eerlijk werk ? Een stad, die zooveel te doen heeft om rond te komen, die leening op leening, zelfs tegen de onvoordeeligste condities, moet sluiten, zoo’n stad te dreizen met: als je miĳjn zin niet doet, dan straf ik je met een millioen. Je moet me den grond goed- kooper. leveren. _Wat den prijs bstreft, daar zullen we nu niet eens op ingaan. Gesteld zelfs, dat de gemeente een weinig te veel eischte, dan nog mag het rijk niet dat doen, wat het nu doet. Dat is geen eerlijke politiek, dat zou struikroovers- manier zijn, Maar kom, gemeente van Amsterdam, toon nu eens wat ge zijt. Laat u niet dwingen, door schijnbare overmacht, want ge hebt nog de macht in handen, laat u die niet afkapen. : Heden (Maandag) zal er weer een ge- heime zitting zijn, laat ons afwachten, wat die oplevert, en wat daar weer van uit- lekt, en ik deel het U in een volgenden brief mede. * * * De Algemeene Nederlandsche Diamant- bewerkers Bond was reeds lang „doende“ de huis-industrie af te schaffen. Hij gaat ou van het plan zwanger den 15e Januari dit idóe ten uitvoer te brengen en dreigt zelfs met een algemeene staking indien de werkgevers tegen moesten werken. Dat er dan veel kans op bestaat, dat de bond het winnen zou, staat wel zeker. Ten eerste is er reeds een langen tijd „gepot“ geworden, de weerstandskas moet na menschelijke berekening nog al danig gevuld ziĳn- en dan daarbij, de grootste juweliersfirma’s laten al laag thuis werken en de kleiasten en kleineren zullen dan wel alras volgen. De staking zal dan ook wel niets anders dan machts-vertoon zijn en de zege is den bond zeker. ‚Menig lezer zal dit echter ook al weer niet begrijpen. De oroote diamantbewer- kers fabrieken in Amsterdam dan, de in- dustrie daar, kan toch geen huis-indastrie genoemd worden ? Welzeker niet, dat is geen huis-industrie. Maar daar werken dan ook alleen de diamant slijpers, die machinerieën noodig hebben, de snĳders en klovers echter werken, of beter gezegd, kunnen thuis werken. Zij behoeven niet anders dan cen bak en tevens een paar stokken, waarin de diamant gezet wordt, en dan door wrijving bewerkt wordt. De bak dient zoowel tot steun voor de stokken, als om de poeder op te vangen die door voortdurende wrijving van de diamant afvalt. De klovers eveneens, hebben niet veel anders noodig. (Een nadere verkla- ring der diamant-bewerking beloof ik u eens een volgenden keer.) Door dat deze lieden, nu thuis werken, kan de contrôle op hun werk, dus nooit zoo scherp ziĳn. Ze kunnen voor minder loon werken, langer werktijd er op na te houden, leerlingen aankweeken enz., waarom de bond het dienstig vindt en oordeslt, dat al de werklieden op één atelier werken, of tenminste, dat er niet meer thuis ge- werkt wordt. Gehuwde vrouwen, uitzondering maken en de ataliers te komen. zullen echter een behoeven niet op * * * Zooals ik in mijn vorigen brief reeds opmerkte heeft het „burgerlijk“ treurspel „Ghetto“ veel bijval en ook het voorspelde dispuut is bewaarheid. Het „Hblad“ en ook de „Amsterdamsche Crt* hadden reeds kolommen vol van voor- en tegenstanders, Wiĳ willen ons nu eens niet ín deze quaestie mengen. Men heeft reeds zoo dikwijls opgemerkt, „dat ik te veel knerren in de biezen verzoek,“ dat ik me er nu maar eens buiten boud. Een eind-oordeel behoud ik me echter altijd voor, De Ned-opera heeft opnieuw een voor- stelling in „Arena‘ gearrangeerd, die slechts matig bezet was, ereneens het concert van het orkest dier ver. In het geheel waren er slechts 350 personen aanwezig. Een weinig meer reclame-maken is den ‘| gehalte en waarvoor de zooeven genoemde heer v. d. Linden dan ook wel aangeraden, | Noodzakelijkheid der contrôle van het vochtgehalte van bietenpulpe, eene dringende waarschuwing voor den veehouder. De bietenpulpe, zooals zij de diffusiebat teriĳ in de suikerfabrieken verlaat, bevat- te veel water om als voedermiddel aanbe- veling te verdienen. Gemiddeld wordt daar- in govonden slechts 6 pCt. vaste stof en 94 pCt. water, eene wanverhouding, die eene voedering in eenigszins groote hoeveelheden hoogst irrationeel maakt, daar in het voed- sel onzer melkkoeien de juiste verhouding van vast tot water als van 1 tot 3 wordt aangenomen, derhalve het geheele rantsoen 25 pCt. droge stof moet bevatten. Bij pul- pe van slechts 6 pCt, droge stof moet der- halve zeer veel droog voeder worden bij- gemengd, om eene eenigszins dragelijke verhouding te verkrijgen — zooveel droog voeder, dat de beteekenis van de pulpevoe- dering geheel op den achtergrond wordt gedrongen. En doet men dit niet, geeft men aan het vee te waterrijk voedsel, dan verkwist men aan de eene kant eene mas- sa droge stof, die geheel onnoodig tot ver- branding in het dierlijk lichaam wordt ver- bruikt om de warmte te produceeren, die noodig is het vele water, dat het vee me- de heeft moeten slikken, op de liehaams- temperatuur te brengen en gedeeltelijk door de longen te verademen. Buitendien maakt waterrijk voedsel dikwijls waterrijk vleesch en disponeert zoodoende het vee tot tal van besmettelijken ziekten. Eindelijk worden de transporten van het voeder door den velen ballast van water geheel onnoodig verhoogd. Dit warea in het kozt de redenen, waar- om men, toen een twiníigtal jaren geleden de bietsuikerfabrieken van de in:ichting met hydraulische persen tot de diffusie over- gingen en dus de betrekkelijk zeer droge perspulpe door de kletsnatte * duffusiepu!- pe werd vervangop, mé de diffusieinrich- ting uit het buitenland tevens eone goed- koone persinrichting invoerden, die niet meer zooals vroeger de dure en omslach- tig te bedienen hydraulische persen ten doel had suikersap te winner, maar alleen de diffusiepulpe van het overtollige en voor de voedering schadelijk water te bevrijden, De persinrichting, hiervoor algemeen in 't gebruik was de Kiusemannsche pers, die in tegenstelling van de hydraulische per- sen continuwerk levert @ haast geen be-_ diening noodig heeft, en deze inrichting werd in de laatste 20 jaren, zooveel mij bekend, in elke volgens diffussie werkende fabriek gevonden. De Klusemannsche pers perst, indien ziĳ juist wordt gebruikt, on- geveer 45 pCt. van het gewicht der natte pulpe uit en wordt hierdoor het gehalte aan droge stof van 6 pCt. op ongeveer 11 pCt. gebracht, zoodat nu niet meer eene verhouding van water tot droge stof, zoo- als van 16 : 1, maar de ook nog niet vol- maakte, maar veel gunstiger als van 8 :1 wordt bereikt, dus eene verheuding althans, die betrekkelijk gemakkelijk door bijvoe- dering van droog voeder op de wenschelij- ke kan worden gcbracht, Voor deze geperste difusiepulpe werd nu door de veehouders een prijs betaald, in verschillende jaren en streken eenigs- zìns verschillend ‘naar gelang van behoefte en biĳjkomende omstandigheden. Zooveel miĳ bekend tusschen t2—{3.50 de 1000 K.G., volgens gehalte aan voedingsstoffen een redelijke, schijnbaar zelfs een goedkoope priĳjs. Maar meén dient in aanmerking te nemen: de ook in de geperste pulpe nog aanwezige ballast van water, waardoor de vervoerkosten hoog ziĳn en een rationeel gebruik wordt bemoeielijkt, verder ook dat de pulpe boven den grond niet lang be- waard kan worden en onder den grond in- gekuild zeer in gehalte of althans in ge- wicht achteruitgaat. Dit alles is in wijde kringen algemeen bekend. Maar nu kom ik op iets te spre- ken,__wal: minder algemeen bekend schijnt te zijn en waarop ik mij gêrsepen acht, de attentie der pulpevoerende vechouders te vestigen. De suikerfabrieken ondergingen in de laatste 20 jaren over het algemeen eene groote uitbreiding. In de meeste fa- brieken is de productie belangrijk vooruit- gegaan; na evenredigheid natuurlijk ook de verwerking van bieten en de productie van pulpe: Waar vroeger eene Klusemann- sche pers stond, zouden ín vele bedrijven nu 2 of 3 moeten staan, om de natte pulp behoorlijk droog te krijgen en dus gepers- te pulpe te leveren van het oorspronkelijk Prijzen eene rechtvaardige verhouding Zijn. Hebben de fabrieken zich deze uitgave ge- Dit blad verschijnt elken Woensdag en Zaterdag. Advertentiën voor dit blad opge- geven worden tevens gratis op- genomen in nog 8 andere plaatselijke bladen. Alle boekhandelaren, agenten en brievengaarders nemen abonnementen en advertentiën aan. troost en deze installatie, die geld kost, die werk kost en tevens de hoeveelheid af te leveren product vermindert, na evenredig- heid van de overige uitbreiding van het bedrijf aangevuld? —- zie daar eene vraag van het grootste belang voor den consu- ment van de pulpe en teyens eene vraag, die ik aan de hand van allerlei gegevens over het algemeeu — de nauwgezette fa- brieken niet te na gesproken — meen te moeten ontkennen. Wie der consumenten contrôleert, of daar, waar de capaoiteit der pers onvoldoende was, niet een gedeelte der pulp zijdelings passeerde en dus nat werd gezet en doer geen nieuwe werd vervangen P Wie kennis heeft van den geringen graad van nauwgezetheid, waarmede vele men- schen van zaken plegen te handelen, wan- neer hun eigen belang mede in het spel is en geen contrôle hun boven ’t hoofd hangt, die zal uit dezen stand van zaken reeds de conclusie willen trekken, dat er in de laatste jaren veel pulpe verkocht is met een zeer veel te groot watergehalte. Daar pulpe altijd met andere stoffen samen vervoederd wordt en de geheele pulpevoe- dering slechts weinige maanden duurt, zoo kan deze vermindering licht door de be- trokken veehouders over het hoofd gezien zijn. Buitendien is de schade, die op deze wijze wordt toegebracht, niet voor hunne rekening alleen, want de melkboer en juist deze maakt bĳ preterentie van de pulpe gebruik, merkt de gevolgen niet of weinig aan de mindere melkopbrengst, want deze wordt door een waterachtig voedsel juist in stand gehouden. Maar wel gaat het ge- halte der melk onder deze omstandigheden achteruit en wordt deze versch in de stad verkocht, dan heef: de melkboer wellicht vrede met deze indirekte melkvervalsching, die zonder xowetenswroeging in ‘toepassing kan worden gebracht, en lijdt onmiddellijk sleehts schade door den slechteren voedinga- toestand zijner koeien, hetgeen later op de water. eene of andere manier weder bijgespijkerd moet worden. Een noodlottig gevolg van deze omstandigheid is het echter, dat het nadeel in kwestie over zooveel interessenten Yer- deeld, zoodanig als het ware wordt ver- dund en afgesleten, dat het door niemand dadeljk wordt opgemerkt en zoodoende zeer lang kan bljven bestaan, zonder,dat daar- tegen met de noodige energie wordt opge- komen. Men begrijpe wel, hoe groot de belangen zijn die hierbij op bet spel staan. Er wor- den thans in Nederland vrij wat meer dan 1000 millioen K.G. bieten verwerkt. De boeveelheid ongeperste pulpe, die daaruit ontstaat, is ook nog moer dan 1000 milli- oen K.G. Wanpneer het dus de bietenfabri- kanten gelukt, de ongeperste pulp als ge- perste te verkoepen, dan zouden ziĳ daar- bij per 1000 K.G. zeker een ongeloofde winst gemaakt hebben van f1l. Maar dit is in bet geheel 1 millioen gulden, Nu zal men wellicht zeggen, door ver- menigvuldigen worden alle cijfers groot, en op die manier is het gemakkelijk ook met weinig beduidende dingen te schermen : daar hoe groot di cijfer is, blĳkt het beste hieruit, dat de gezamelijke premie, die de suikerfabrieage thans door het Rĳk geniet, naar vroeger onder het stel- sel der „overponden“ belangrijk hooger te zijn geweest, verleder jaar 21/, millioen geweest is en in de volgende jaren lang- zaam op £.1,700,000 vermindert. Hieruit wordt duidelijk, dat de suikerfabrikant, door natte pnlp, die als het ware zonder zijn toedoen (door maar de machinerieën te laten sliĳfen) ontstaat, te leveren, hij in Staat is, alweer een zeer belangrijk ge- deelíe van hetgeen, dat hij langzamerhand minder san premie geniet, of zelfs dit geheele bedrag, den veehouder of de achter deze staande jinteressenten te laten be- talen. Is dat niet een groote verleiding, en zullen daardoor niet vele bezwijken, vooral daar thans veelvuldig in handel en verkeer de leuze geldt, aau hem de schuld en de schade, dre niet goed toe- kijkt® Die niet goed toekijkt, dit is echter de onnadenkende landbouwer en veehouder. Hoe fitterig is die anders toch tegenorer zijn leverancier van lijnkoek en moppert, indien er slechts 1/ pC't. eiwit- stoffen te kort is, indien hij dit onbedui- lende tekort niet op den leverancier kan verhalen, 1/, pCt. van ds 32 en Lier bij de pulpe laat hij zich alles toestoppen ; 14 pCt. vaste stof en 6 pCt. vaste stof, dat verschil kon hem niet schelen. Het is ouk hier weder : hetgeen men ziet en hetgeen men niet ziet, of beter, hetgeen men weet en hetgeen men niet weet, \ í Het doel van deze mededeeling is na tuurlijk : tot eene contrôle van het water" gehalte aan te sporen, en is het voor dit jaar te laat eene organisatie daartoe maar tĳd in overvloed haar voor het volgende nejasr in het leven te roepen. Men koope geen pulpe zonder garantie van een maxi- mum watergehalte en bedinge vaste ver- goedingscijfers bĳ het niet nakomen der garantie, of men zie gedaan te krijgen, dat een gelastigde der consumenten worde toegelaten in de (abrieken om toezicht te houden op het persen. Ziedaar een punt zeer geschikt voor de agenda van coöpe- ratieve vereenigingen in streken, waar pulpe wordt gevoederd. De proefstations zullen natuurljk zeer gaarne medewerking willen verleenen tot vaststelling van bil- lijke vergoedingscijfers. Ten slotte voor diegeen, die meent dat ik spoken zie, enkele cijfers en feiten, die wel op zich zelve niet voldoende mogen zin, om een gradueel slechter worden der pulpe aan te toonen, maar toch wel ge- schikt zijn, om in ’t verband met de voor- uitgaande overwegingen waarschijnlijk te maken, dat mijn schets van den bestaanden toestand niet uit de lucht is gegrepen. Gemiddeld gehalte aan vaste stof in de geperste diffusiepulp volgens Wolf 10.2 G : Gemiddeld gehalte aan vaste stof vol- gens analysen in Nederlánd door het proefstation te Wageningen gedaan in de jaren 1882—89 9.9 pCt.; dus tameliĳjk met het Wolff'sche cijfer overeenstemmende, miettegenstaande daar ook een enkel laag cijfer onder schuilt. Gehalte gevonden in eene pulp in December 1898 6.3 pCt. Buitendien men behoeft niet te analy- seeren, men kan het zien en voelen. De pulpe in kwestie was dropnat, de schuiten, waarin ziĳ werd vervoerd van ender vol Maar er zijn boeren die dit zien en toch niets zien, onnoozel geuw ,, 222 het tos te sehrijven aam bhet vochtige weder, terwijl zij zelf tot vp eene zekere hoogte de hoedanigheid kunnen constateeren, door in de hand te persen, of er nog water uitgaat. RBijkslandbouwproefstation te Wageningen. 15 Dec. 1898. !} In Staring’s Almanak, zoowel als in som- mige gekleurde voederingstabellen, die hier té lande verspreid zijn, vindt men het cijfer 6%/,, blijkbaar overgenomen uit Wolf, maar in waarheid betrekking hebbende op de onge- äerite pulpe, die als zoodanig vroeger nooit in en handel werd gebracht. E W ADOLF MAYER. Gemengd Nieuws. Erger dan een dier. Voor de rechtbank te Haarlem stond de 40-jarige Simon Hen, uit Zaandam, terecht. Deze aan den drank verslaaf- de lafaard had daar in Augustus jl. zijn vrouw zoodanig met een riem ge- slagen, dat zij bloedende wonden aan den hals bekwam. Dit was gelukkig door twee buur= vrouwen gezien. In September op een Zondag dronken thuis komende, beviel hem het eten niet, waarom hij — en het is jammer dat alleen ziĳn minderjarige kinderen daarbĳ tegenwoordig waren — zijn vrouw op den grond wierp en haar trapte op buik en borst. De vrouw is op 10 October overleden en nu komt nog het allergemeenste. Op den avond vóór de begrafenis, vroeg Hen eenige vrienden en werd in de kamer, waar bhet liĳk stond, een feestmaal aangericht, waarbij Hen zoo dronken werd, dat hij het liĳk ging kussen en door de politie moest worden ingerekend. Al maar doorgaande met drinken, verkocht hij op 17 November zijn zaak, zakken en manden, tot zelfs de kleer- tjes van ziĳjn kinderen entwee daarvan liet hij in de totaalleege woning achter, terwijl hij de derde meenam naar Am- sterdam, waar bhij echter den tien-jari- gen knaap weder den volgenden dag bij de aanlegplaats van de boot verliet. Dat de oficier met dit individu niet bet minste medelijden had, behoeft wel niet gezegd en Z. E. A. requireerde dan ook wegens mishandeling der vrouw en moedwillige verlating der kinderen twee jaar gevangenisstraf en voor goed ontzetting uit de vaderlijke macht. De Telegraaf, 1e S e 3 a e T