Tekstweergave van GA-1986_MB073_00136

Deze tekst is automatisch getranscribeerd en kan fouten bevatten.
het einde van zijn bijdrage wordt het bestaan van deze collectie door Bosseher onder de aandacht van de lezer gebracht . Het is enigs - zins te betreuren , dat Bosseher heeft vastge - houden , of heeft moeten vasthouden , aan het voornemen om het boek vrijwel uitslui - tend te illustreren met behulp van materiaal dat zich in de zojuist genoemde collectie be - vindt . Het opnemen van kaartjes of platte - gronden zou het volgen van zijn verhaal door hen , die minder goed thuis zijn in Am - sterdams topografie , aanmerkelijk hebben vergemakkelijkt . Een naamlijst van commissarissen van het Vaderlandsch Fonds en van bestuursleden van de Stichting Hogere Zeevaartschool Amsterdam , een persoonsnamenregister , informatie over de auteurs , een verantwoor - ding van de afbeeldingen en een lijst van inte - kenaren completeren dit gedenkboek . Mede gelet op de annotatie en korte bibliografieën , steeds aan het einde van elke bijdrage opge - nomen , kan worden gesproken van een aan - winst op het gebied van de maritieme ge - schiedschrijving . Het zeevaartkundig on - derwijs neemt op dit terrein immers slechts een bescheiden plaats in . Als laatste bijzonderheid kan nog worden opgemerkt , dat het archief van de Kweek - school voor de Zeevaart ( tot 1971 ) in de loop van 1985 is overgebracht naar het Amster - damse Gemeentearchief . P.D.J . van Iterson J.A . Zeilstra , Zending in de achter - buurt VAN DE HOOFDSTAD , CS . ADAMA VAN SCHELTEMA EN HET KONING WlLLEMS - HUIS IN DE JORDAAN , EEN VERGETEN HOOFD - STUK Amsterdamse kerkgeschiedenis 1849-1920 , DOCTORAALSCRIPTIE GESCHIEDE - NIS , Utrecht 1985 , 265 blz ., geïll ., ƒ 35 ,- VERKRIJGBAAR BIJ DE AUTEUR BOVEN Zevenwouden 71 , 3524 CK Utrecht , tel . 030 - 895258 . Natuurlijk komt de op blz . 123 van dit maandblad van 1984 over het Koning Wil - lemshuis 1910 - 1940 geciteerde Hendrik van der Ham in het hier besproken boek voor . Maar Jurjen Zeilstra , die het rijke archief van deze instelling geordend heeft , kon bij de voorgeschiedenis beginnen en daardoor veel vertellen over de oprichter , die tot zijn dood in 1897 voorzitter bleef , hoewel hij in 1881 naar Ede verhuisde , vanwaar hij in 1884 naar Arnhem ging . Na het wegvallen van de cha - rismatische figuur van Adama van Scheltema 118 ging het Koning Willemshuis als vereniging voor Inwendige Zending met sterke nadruk op de Christelijke Geheelonthouding gelei - delijk achteruit . Dat had stellig ook te maken met moeilijkheden in de personele sfeer , spanningen tussen de verschillende afdelin - gen , veranderende maatschappelijke opvat - tingen , waarbij sommige taken van de ver - eniging werden overgenomen door de over - heid , het teruglopen van de bevolking in de Jordaan en de toenemende onkerkelijkheid . Onder de per 1 januari 1921 in werking ge - treden nieuwe statuten ging het Koning Wil - lemshuis onder leiding van H . Farjon als ver - eniging voor christelijk maatschappelijke ar - beid een nieuwe fase van zijn bestaan in . Dat alles heeft Zeilstra op heldere wijze uiteengezet in vijf hoofdstukken , waaraan hij steeds een conclusie verbindt , welke con - clusies in de slotconclusie worden samenge - vat . Door deze werkwijze blijft de samen - hang bewaard in de veelheid van takken van arbeid en de standpunten die bepaald moes - ten worden tegenover sociale kwestie en do - leantie . Als bijlagen zijn kaarten opgenomen van de buurten , waarin Adama van Schelte - ma als predikant werkzaam was - een men - ging van een stukje grachtengordel en een stukje Jordaan rond Egelantiersstraat 141 - 143 , waar hij hoopte arm en rijk te interesse - ren voor de wijkarbeid -, gegevens over de bevolkingssamenstelling in die buurten rond 1864 , een artikeltje uit het blad van de Ne - derlandse Zondagschoolvereniging van 1882 over Eene Christelijke Familiekring , een overzicht van de werkzaamheden en gede - tailleerde gegevens over de aantallen deelne - mers aan de activiteiten en de financiën . Tal van aardige bijzonderheden vragen naast deze grote lijn de aandacht . Zo was Adama van Scheltema vermoedelijk de eerste die in Nederland van het sciopticon met dis - solving views gebruik maakte , die groter en helderder waren dan de beelden van de to - verlantaarn ( blz . 50 ). In 1899 kon dankzij de Geheelonthouders-Vrouwenunie een kof - fiewagen op straat gebracht worden , waar - mee W . van der Neut vooral stond bij het Centraal Station en de haven ( blz . 121 ). Er waren soms wel tien Kerstfeestvieringen en in 1908 verscheen daarbij de eerste Kerst - boom ( blz . 120 ). Van 1866 tot 1909 werden duinwateraansluitingen in de buurt geëx - ploiteerd door het Koning Willemshuis , om - dat men goed duinwater zag als een prima middel tegen cholera en sterke drank ( blz . 53 - 55 en 207 ). De dichteres Jacqueline van der Waals is secretaresse van de vereniging eeweest en beschreef in 1908 haar gevoelens