Tekstweergave van GA-1951_MB038_00019

Deze tekst is automatisch getranscribeerd en kan fouten bevatten.
15 AMSTELODAMUM Miss V. Barbour, Capitalism in Amsterdam IN THE Seventeenth Century. John Hopkins University 1930. Als de Franse Compagnie du Nord omstreeks 1665 de Hollanders uit het Deense koninkrijk tracht te verdringen en aanbiedt zelf zout te brengen naar Kopenhagen en een contract te sluiten tot overname van de gehele opbrengst der Noorse kopermijnen, dan maakt de Holland - se consul hierover de enigszins schampere op - merking : of de trafique uyt een pecunieus lant sonde cunnen getransporteert worden naar plaatsen daer sulcx niet te vinden is, can qua - lyck gelooft worden. Wij vinden in de twintigste eeuw een dergelijke uitspraak met betrekking tot Nederland bela - chelijk, terwijl velen van ons zelfs van het zeven - tiende eeuwse Amsterdam niet een zo hoge indruk hadden, i) Wat te denken van het feit, dat de Bussische in - en uitvoerrechten betaald moesten worden in Hollandse daalders. Pas in 1766 werden Engelse kooplieden hiervan vrijgesteld; anderen moesten het tot ongeveer 1785 volhouden. Wij wisten dat rijksdaalders en leeuwendaalders bijna alleen nog als negotiepenningen werden gebruikt, reeds in 1645 2) doch dat zij zozeer de rol van de dollar tegenwoordig speelden, was niet algemeen be - kend. 2) Uit deze twee opmerkingen kan blijken, hoezeer dit merkwaardige boek een samenvatting bete - kent van de uitvoerige bestaande literatuur over dit onderwerp (oud zowel als nieuw) en van de in Nederland bekende bronnen. Het werk is tegelijk een aanvulling van onze kennis, omdat de schrijfster een ruim gebruik heeft kunnen maken van buitenlandse archivalische bronnen, die dikwijls de betekenis van Amsterdam voor het zeventiende eeuwse handelsverkeer nog dui - delijker doen uitkomen. Uit onuitgegeven brie - ven en dagboeken W'orden verschillende opmer - kingen steeds weer toegelicht, bv. haar uiteen - zetting, dat vele mercantilistische regeringen wel vijandig stonden tegenover de Hollandse kooplieden, doch dat kooplieden en schippers van buitenlandse handelssteden over het algemeen niet anti-hollands waren, wegens het ruime cre - diet dat door de Hollanders niet alleen voor grote doch ook voor kleine kooplieden in het bUlt0H.l9.nfl QT* .rl gCÖUClU. Miss Barbour wijst ook naar punten, die voor latere onderzoekers van belang zijn, nl. lioeveel buitenlands kapitaal in Nederland belegd werd voor 1650; hoeveel invloed de Nederlanders om - gekeerd door hun leningen aan buitenlandse landbouw- en industrie gebieden wisten te ver - werven en ten slotte hoe de Amsterdammers ook m Nederlandse industriesteden als Leiden grote invloed bezaten. «) Naast de talrijke contacten op commercieel en financieel gebied telde Amsterdam speciale industrieën, b.v. geschutgieterijen ten behoeve van strijdlustige mogendheden, zoals reeds be - kend was uit de uitgaven van Prof. van Dillen, die door Miss Barhour herhaaldelijk worden geciteerd. In haar conclusie gaat Miss Barhour minder ver dan Prof. van der Kooy in zijn bekende studie over de Hollandse stapelmarkt: zij meent dat de betekenis van het Amsterdamse economische leven minder in vernieuwende proefnemingen dan in extensieve uitbreiding en in intensieve verwerking heeft gelegen. Het extensieve aspect wordt in dit boek het rneest op de voorgrond gesteld; van het inten - sieve aspect hadden wij een duidelijker indruk kunnen krijpn, wanneer Miss Harhour nader op verzekeringswezen en makelaardij was in - gegaan, wat zij indertijd in de door haar niet genoemde artikelen wel heeft gedaan «) en op de speculatie in effecten. Om twee redenen blijft het hoek beschamend: in de eerste plaats omdat hier zo de lof over Amsterdams economische positie wordt uitgesproken; in de tweede plaats omdat het juist een buitenlander is die deze 1) a.w. hoofdstuk 5, noot 61, blz. 98. Van Dillen, Bronnen tot de geschiedenis der wisselbanken, dl. 1, blz. 110. ») V. Barbour a.w., blz. 48 e.v. *) N. W. Posthumus, textielindustrie, dl. 2, blz. 820. V. Barbour: Marine risks and insurance in the seventeenth century Journal of economie and business history 1929, dl. 1, blz. 561—597. V. Barbour: Dutch and English merchant ship - ping in the seventeenth Century, Economie history review 1930, dl. 2, no. 2, blz. 261—291. Makelaardij: naast het oudere werk van Th. Stuart: de Amsterdamsche makelaardij, Am - sterdam, 1879; P- Vergouwen: De geschiedenis der makelaar - dij in assurantiën hier te lande tot 1813. Den Haag 1945. Verzekeringen: D. Houtzager: Hollands lijf- en losrenteleningen vóór 1672, Schiedam 1950. Over de speculaties spreekt J. C. Westermann op blz. 107 van het tweede deel van „Zeven eeuwen Amsterdam”. Een kleine aanvulling op een niet genoemd neventerrein kan liggen in de opmerking van P. N. Salaman: The history and social influence of the potato, Cambridge 1949, blz. 381, waar blijkt, dat de invoer van gezouten vis uit de Orkneys in de zeventiende eeuw geheel in han - den is van Hollanders en vooral Amsterdammers, totdat in 1712 een zoutbelasting wordt inge - voerd, om hun concurrentie tegen te gaan.