Tekstweergave van GA-1943_MB030_08099
Deze tekst is automatisch getranscribeerd en kan fouten bevatten.
AMSTELODAMUM
DE
VEROVERING
VAN
SAN
SALVADOR
Onder
de
Amsterdamse
gevelstenen
is
er
een
met
de
portugese
inscriptie
~Baya
d
Todos
os
Sanctos”,
welke
men
tevergeefs
zoekt
bij
Van
Lennep
en
Ter
Gouw
en
door
van
Arkel
en
Weissman
wordt
beschreven
als
een
voor
-
stelling
van
de
verovering
van
Damiate.
De
Voorl.
Monumentenlijst
nam
deze,
reeds
spoedig
twijfelachtig
gebleken
betiteling,
'nochtans
over.
In
het
Makelaarsweekblad
van
10
Sept.
1935
wijdde
de
heer
C.
Visser
een
beschouwing
aan
deze
steen,
welke
hij
schoongemaakt
en
her
-
plaatst
vond,
in
het
pand
dat
de
18e
eeuwse
huizen
Rozenstraat
144—148
vervangen
had
(zie
afb.
1).
Het
nu
leesbaar
geworden
op
-
schrift
bleek
de
portugese
naam
van
de
Allerheiligenbaai
te
zijn.
Dies
veronderstelde
de
heer
Visser,
dat
het
reliëf
verband
hield
met
de
verovering
van
de
Allerheiligenbaai
door
de
onder
bevel
van
Jacob
Willekens
staande
vloot.
Vice-admiraal
was
Piet
Hein
en
inde
vier,
op
de
gevelsteen
zichtbare
sche
-
pen
wil
de
heer
V.
dan
diens
strijd
zien
weergegeven
met
drie
portugezen.
In
het
Maandblad
Amsteloda-
mum
(jaargang
hl.
99)
werd
deze
ver
-
onderstelling
echter
aangevochten
door
(wijlen)
de
Balbian
Verster,
die
van
mening
was,
dut
ieder
beoefenaar
onzer
geschiedenis
ter
zee,
op
het
eerste
gezicht,
van
het
opschrift,
het
beeld
herkend
zon
hebben
als
het
historisch
gevecht
inde
Allerheiligenbaai
(van
1627),
een
van
de
grote
en
winstgevende
exploitcn
van
onzen
populairen
en
veel
bezongen
zeeheld
Pieter
Pietersz.
Heyn.
De
twee
door
de
B.
V.
gerele
-
veerde
gravures
blijken
echter,
zomin
als
zijn
geschiedkundig
overzicht
yan
deze
gebeurtenis,
een
bewijs
voor
zijn
stelling.
Zonder
onze
straks
te
vermelden
vondst,
welke
thans
het
juiste
licht
laat
vallen
op
dein
beeld
gebrachte
gebeurtenis,
viel
het
evenwel
moeilijk
te
be
-
oordelen,
welk
historisch
feit
bepaaldelijk
door
deze
gevelsteen
werd
levendig
gehouden.
In
zijn
relaas
van
Piet
Heins
tochten
in
dienst
der
W.
I.
Compagnie
treft
ons
verder
een
citaat,
waaruit
blijkt,
dat
de
B.
V.
het
bestaan
gekend
moet
hebben
van
de
„Historie
ofte
Jaerlyck
Verhael
van
de
Verriohtinghen
der
geoctroyeerde
West-Indische
Compagnie
enz.”,
beschreven
door
loannes
de
Laet
(Leiden,
1644),
uit
welk
werk
het
afkomstig
is.
Het
zijnde
woorden
van
Piet
Hein,
toen
deze
het
vreugde
-
betoon
zag
bij
het
binnenbrengen
van
de
ge
-
weldige
buit
van
de
veroverde
zilvervloot
(1627):
„Siet
hoe
het
volck
nu
raest,
omdat
soo
grooten
schat
t’
huys
brenghe,
daer
weynich
voor
hebbe
ghedaen;
ende
te
voren
als
ick
der
voor
hadde
ghevochten,
ende
verre
grooter
daden
ghedaen
als
dese,
en
heeft
men
sich
naeuwelijcks
aen
mij
ghekeert”.
Wij
vermoeden,
dat
de
B.
V.
niet
uit
originele
bron
citeerde,
daar
hij
Piet
Hein’s
uitlating
in
moderne
bewoordingen
weergeeft.
Want
ware
het
citaat
uit
het
werk
van
de
Laet
gelicht,
of
zelfs
uit
de
heruitgave
van
de
Linschoten
Vereniging
(Den
Haag,
4
dl.,
1931/7),
dan
zou
hem
stellig
bij
het
doorbladeren
daarvan
de
prent
zijn
opgevallen,
welke
omtrent
het
gevel
-
steenbeeld
inde
Rozenstraat
geen
twijfel
laat,
(zie
afb.
2).
Welnu,
dan
blijkt
niet
te
zijn
weer
-
gegeven
de
slag
inde
Allerheiligenbaai
(1027),
maar
wel
„De
verovering
der
Braziliaanse
hoofdstad
Babia
door
Jacob
Willekens
en
Piet
Hein”
(1624),
zoals
het
onderschrift
luidt
bij
de
gereproduceerde
prent
ineen
brochure,
tevens
catalogus,
van
de
Linschoten
Vereniging.
Het
onderschrift
wordt
gerechtvaardigd
door
de
tekst
van
het
boek
van
de
Laet,
waarin
men
tegenover
hl.
16
van
het
le
boek,
de
originele
gravure
vindt,
waarnaar
de
beeldhouwer
de
gevelsteen
ontwierp.
(Inde
heruitgaaf,
dl.
I
t/o
hl.
20).
De
verovering
van
San
Salvador
(=
Bahia)
welke
op
10
Mei
1624
haar
beslag
kreeg,
vindt
men
op
deze
plaatsen
uitvoerig
ver
-
haald.
Het
bij
name
noemen
van
2
schepen
van
Jacob
Willekens’
vloot,
„de
Sterre”
en
„Sam
-
son”,
')
op
de
achterzijde
der
gravure,
waarop
tevens
de
situatie
wordt
verklaard,
bevestigen
ten
overvloede
de
juistheid
van
onze
vondst.
Het
gevelsteenbeeld,
wat
verzwakt
overigens
door
weersinvloeden
en
schoonmaak,
kan
uiter
-
-1)
Bij
vele
scheepsnamen
uit
die
tijd
is
op
-
merkenswaard
hun
overeenkomst
met
aan
uit
-
hangtekens
ontleende
huisnamen.
In
deze
vloot
treffen
wij
nog
aan;
de
4
Haymanskinderen,
Oragnien-boom,
Oude
Roode
Leeuw
e.d.
99