Tekstweergave van GA-1943_MB030_08099

Deze tekst is automatisch getranscribeerd en kan fouten bevatten.
AMSTELODAMUM DE VEROVERING VAN SAN SALVADOR Onder de Amsterdamse gevelstenen is er een met de portugese inscriptie ~Baya d Todos os Sanctos”, welke men tevergeefs zoekt bij Van Lennep en Ter Gouw en door van Arkel en Weissman wordt beschreven als een voor - stelling van de verovering van Damiate. De Voorl. Monumentenlijst nam deze, reeds spoedig twijfelachtig gebleken betiteling, 'nochtans over. In het Makelaarsweekblad van 10 Sept. 1935 wijdde de heer C. Visser een beschouwing aan deze steen, welke hij schoongemaakt en her - plaatst vond, in het pand dat de 18e eeuwse huizen Rozenstraat 144—148 vervangen had (zie afb. 1). Het nu leesbaar geworden op - schrift bleek de portugese naam van de Allerheiligenbaai te zijn. Dies veronderstelde de heer Visser, dat het reliëf verband hield met de verovering van de Allerheiligenbaai door de onder bevel van Jacob Willekens staande vloot. Vice-admiraal was Piet Hein en inde vier, op de gevelsteen zichtbare sche - pen wil de heer V. dan diens strijd zien weergegeven met drie portugezen. In het Maandblad Amsteloda- mum (jaargang hl. 99) werd deze ver - onderstelling echter aangevochten door (wijlen) de Balbian Verster, die van mening was, dut ieder beoefenaar onzer geschiedenis ter zee, op het eerste gezicht, van het opschrift, het beeld herkend zon hebben als het historisch gevecht inde Allerheiligenbaai (van 1627), een van de grote en winstgevende exploitcn van onzen populairen en veel bezongen zeeheld Pieter Pietersz. Heyn. De twee door de B. V. gerele - veerde gravures blijken echter, zomin als zijn geschiedkundig overzicht yan deze gebeurtenis, een bewijs voor zijn stelling. Zonder onze straks te vermelden vondst, welke thans het juiste licht laat vallen op dein beeld gebrachte gebeurtenis, viel het evenwel moeilijk te be - oordelen, welk historisch feit bepaaldelijk door deze gevelsteen werd levendig gehouden. In zijn relaas van Piet Heins tochten in dienst der W. I. Compagnie treft ons verder een citaat, waaruit blijkt, dat de B. V. het bestaan gekend moet hebben van de „Historie ofte Jaerlyck Verhael van de Verriohtinghen der geoctroyeerde West-Indische Compagnie enz.”, beschreven door loannes de Laet (Leiden, 1644), uit welk werk het afkomstig is. Het zijnde woorden van Piet Hein, toen deze het vreugde - betoon zag bij het binnenbrengen van de ge - weldige buit van de veroverde zilvervloot (1627): „Siet hoe het volck nu raest, omdat soo grooten schat t’ huys brenghe, daer weynich voor hebbe ghedaen; ende te voren als ick der voor hadde ghevochten, ende verre grooter daden ghedaen als dese, en heeft men sich naeuwelijcks aen mij ghekeert”. Wij vermoeden, dat de B. V. niet uit originele bron citeerde, daar hij Piet Hein’s uitlating in moderne bewoordingen weergeeft. Want ware het citaat uit het werk van de Laet gelicht, of zelfs uit de heruitgave van de Linschoten Vereniging (Den Haag, 4 dl., 1931/7), dan zou hem stellig bij het doorbladeren daarvan de prent zijn opgevallen, welke omtrent het gevel - steenbeeld inde Rozenstraat geen twijfel laat, (zie afb. 2). Welnu, dan blijkt niet te zijn weer - gegeven de slag inde Allerheiligenbaai (1027), maar wel „De verovering der Braziliaanse hoofdstad Babia door Jacob Willekens en Piet Hein” (1624), zoals het onderschrift luidt bij de gereproduceerde prent ineen brochure, tevens catalogus, van de Linschoten Vereniging. Het onderschrift wordt gerechtvaardigd door de tekst van het boek van de Laet, waarin men tegenover hl. 16 van het le boek, de originele gravure vindt, waarnaar de beeldhouwer de gevelsteen ontwierp. (Inde heruitgaaf, dl. I t/o hl. 20). De verovering van San Salvador (= Bahia) welke op 10 Mei 1624 haar beslag kreeg, vindt men op deze plaatsen uitvoerig ver - haald. Het bij name noemen van 2 schepen van Jacob Willekens’ vloot, „de Sterre” en „Sam - son”, ') op de achterzijde der gravure, waarop tevens de situatie wordt verklaard, bevestigen ten overvloede de juistheid van onze vondst. Het gevelsteenbeeld, wat verzwakt overigens door weersinvloeden en schoonmaak, kan uiter - -1) Bij vele scheepsnamen uit die tijd is op - merkenswaard hun overeenkomst met aan uit - hangtekens ontleende huisnamen. In deze vloot treffen wij nog aan; de 4 Haymanskinderen, Oragnien-boom, Oude Roode Leeuw e.d. 99