Tekstweergave van GA-1941_MB028_04003

Deze tekst is automatisch getranscribeerd en kan fouten bevatten.
Jan. 1941 AMSTELODAMUM met puin gevuld. Deze zware gemetselde reservoirs moeten volgens de over - levering op het grondwater drijven. In Januari 1936 ben ik inden nog niet volgestorten put afgedaald en vond daarin nog een dikken ingedroogden traankoek op de muren. De afmetingen van den put waren L X B x H = 2 X 2 x 4 M. In mijn verzameling over de oude walvischvaart bevinden zich nog monsters van dit traanresidu, terwijl ik voor de scheikundige gegevens verwijs naar mijn artikel in De Natuur 60 jg., no. B—9, Aug.—Sept. ’4O, blz. 170 —172. Nog een pakhuis vinden wij inde Elleboogsteeg. Deze is gelegen tusschen den Zeedijk en de Gelderschekade en thans afgesloten. Hierop komt een tweetal gevelsteenen met walvisch-afbeeldingen voor, n.l. ~16 De Walvis 90” en „De Groote Walvis”. Bij onderzoek ter plaatse bleken ook hieronder één of meer putten gezeten te hebben, die vermoedelijk ook als traan-reservoirs hebben dienst gedaan. Tevens was de raamhaak vaneen der vensters harpoenvormig versierd. Verder vinden wij in onze stad nog een tweetal pakhuizen waarbij de naam duidt op hun vroegere bestemming, n.l. „SPITSBERGEN” op de Brouwersgracht 202 en „GR. WALVISCHVANGÉR” op het Prinseneiland 7—9, waar men ook nog een werf „DE WALVISCH” aantreft. Inde Groote Bickerstraat op 72, 74, 76 vinden wij nog een in hout gesneden gevel - versiering „D’WALVIS”. Een gevelsteen met een walvischkaak aan een ketting waaronder het rijmpje: Het walvisbeen is nu steen komt voor inde Haarlemmer Houttuinen no. 195 —197. Vermoedelijk heeft hier vroeger een echte walvischkaak als gevelversiering gehangen, maar is deze later door den gevelsteen vervangen. De walvischkaak als gevelversiering kennen wij o.a. van prenten van het oude raadhuis van Amsterdam, terwijl er nu nog één te Veere hangt. Een gevelsteen genaamd „De Bruinvis” bevindt zich in perceel 47 van den Haar - lemmerdijk. In het A.V.R.0.-gebouw aan de Keizersgracht komt vlak onder de daklijst een walvischafbeelding zonder onderschrift voor, terwijl op het Spui no. 22 de gevel - steen „Inde Walvis” te vinden is. Inde Jordaan is nog ~D’ VERGULDE DOLFYN” bekend. Gaarne houdt schrijver zich voor aanvulling aanbevolen. Thijs Mol. DE COST GAET VOOR DE BAEï UYT. Op de eerste tweevoudige photo (Damrak met Beurs) in het Gedenkboek van ons Genootschap „Amsterdam 1900—1940” komt eenerzijds het voormalige politie - bureau Oudebrugsteeg voor, anderzijds zijn metamorphose in 1903 tot zetel van het Bureau voor Handelsinlichtingen. Inde daklijst aan de Damrakzijde werd met kapitale letters de spreuk aangebracht, welke hem, die van het Centraal Station de stad betreden heeft, alras in het oog valt: „ De cost gaet voor de baetuyt 1 )”, geflankeerd aan de achterzijde van het gebouw dooreen korte uitspraak: „ lek woede”, aan de, naar de tegenwoordige Beursstraat gerichte, voorzijde dooreen in het Latijn gehulde stelling ~O mnibus idem” 2 ). Zonder onkosten, geen winst. Kon passender een niet verouderende wijsheid, in zoo onmiddellijke nabijheid der Beurs, den bezoeker eener koopstad worden voorgehouden? De cost gaet voor de baet uyt is eigenlijk niet een spreekwoord levend in onze huidige taal, of zelfs gangbaar, toen een kleine 40 jaar geleden het Bur. v. H.I. werd gesticht. Niet zoozeer wordt dit bewezen door het afgesleten gebruik van het enkelvoud de cost voor ~de kosten ” 3 ) tal van nog gebruikelijke spreekwoorden bewaren immers *) D.i.: gaat vooraf aan. 2 ) D.i.: voor allen (geldt) hetzelfde. 3 ) Vgl. Verwijs — Verdam, Middelned. Wb. 111, 1966: ~cost, liet voor een bepaalde zaak uitgegeven geld, de voor een zeker doel bestede geldmiddelen, kosten”. Nog over in ten koste. In het Wb. der Ned. T. is het art. kost nog niet verschenen. 3