Tekstweergave van GA-1940_MB027_02133

Deze tekst is automatisch getranscribeerd en kan fouten bevatten.
Nov. 1940 AMSTELODAMUM de luthersche oude kerk. De redactie vraagt mij, in verband met de komende excursie naar de Luthersche kerk op het Spui, iets van het gebouw te vertellen. Daar de geschiedenis van het bouwwerk zelf ook aan de leden van Amstelodamum voldoende bekend kan zijn door de artikelen, die de heer Kok indertijd in dit maandblad en het jaarboek schreef x ) en door de zeer belangrijke gegevens die de heer d’Ailly het vorig jaar in het jaarboek van het genootschap publiceerde 2 ), kwamen wij overeen, dat ik liever iets vertellen zou van enkele bijzonderheden en gebruiksvoorwerpen, die in deze kerk aanwezig zijn en die ook bij de excursie de aandacht zullen vragen. Eén van de schoonste stukken van het kerkmeubilair in deze kerk is de zetel van den predikant achter de altaartafel. Het is een gesneden stoel van Indisch ebbenhout. De rugleuning bestaat uiteen raamwerk met getorste kolommetjes, waarboven een rijk gebeeldhouwd verbindingsstuk met een merkwaardig wapen, dat gehouden wordt door twee engeltjes. Het overige van het vlak is gevuld met bloem en ornament. De stijlen en het middenstuk worden bekroond door vijf staande leeuwen. Op de zijleuning liggen twee fraaie leeuwtjes. Twee schilden dragen de letters K S en G L, een huismerk en het jaartal 1638. Het is geheel onbekend welke de herkomst van dezen stoel is en wat zijn oorspronkelijk doel is geweest. Onze archivaris denkt aan een bruidegomsstoel. Van het Avondmaalszilver trekken twee gedreven verguld zilveren ouweltrommels uit de 17e eeuw de aandacht. Zij dragen hét opschrift „Hier wort het Broodt Des Levens in Geleijdt ’t Welk Jesus Christus Ons heeft Bereijdt” en de merken: Amsterdam Holland, Q in ovaal, I Sin ovaal. Deze „Coffertjes” werden in het begin van de 18e eeuw door Frans Kreuger en Rebecca Non aangeboden, ten gebruike bij de Avondmaalsbediening inde Ronde Kerk. Belangrijker en stellig de rijkste stukken van den kerkschat vormend, zijn twee vergulde ouwelschalen. Het schijnen oorspronkelijk drinkschalen geweest te zijn, die later op een voet gezet werden 3 ). De schalen hebben inden niet vergulden bodem een fraai gegraveerd medaillon, voorstellende de wonderbare spijziging en de bruiloft te Kana, evangelie - verhalen, welke als symbolen van het Avondmaal gezien worden. Als randschrift de daarop betrekking hebbende bijbelteksten. Het verdere vlak is gevuld met gegraveerde randen, bloemen en vogels. De schalen zijn met de voeten verbonden door balustervormige schachten, waarboven karyatide-engeltjes. De voeten zijn verdeeld in drie langwerpige paneelen, waartusschen cherubkopjes. De paneelen toonen mythologische figuren. Uit vergelijking met een in het Musée du Cinqantenaire te Brussel aanwezige schaal (waaraan echter de voet ontbreekt) is gebleken, dat het graveerwerk vervaardigd is door Abraham van den Hecke, goudsmid en graveur te Amsterdam, die zich later te Frankenthal vestigde. De merken zijn: Frankenthal, E en huismerk C H V of C V H. Zijnde schalen zelf uit de laatste helft 16e eeuw, de schachten zijn, volgens de Voorloopige Lijst van Monumenten, 17e eeuwsch. Haar vorm wijst er op, dat de schalen bestemd zijn om gemakkelijk te worden rondgedragen. Deze kunstvoorwerpen werden in 1720 eveneens voor de Ronde Kerk geschonken door A. Grill en huisvrouw. Van de schilderijen inde trouwzaal en de ouderlingenkamer willen we ook een enkele wat nader bezien. Inde trouwzaal hangt het meest bekende schilderstuk, voorstellende Luther op den Rijksdag te Worms, geschilderd door Ab V. van Pelt (1815—1856) en in 1857 aangeboden door den diaken Th. J. Kerkhoven. Belangrijker is een paneel van Bartholomeus Breenbergh (f1659) uit 1626. Het bevat een aantal x ) Maandblad November 1923, blz. 73 v.v.; Jaarboek 1927. ") Het Singel tusschen Spui en Heiligeweg, Jaarboek 1939 blz. 89 v.v. 3 ) Deze schalen waren te zien op de onlangs in bet Rijksmuseum gehouden tentoonstelling van Kerkelijke Kunst. Zij waren ook, evenals bovengenoemde stoel, in 1913 op de tentoon - stelling te ’s Hertogenbosch. Aan de catalogus van deze expositie ontleende ik enkele der hier genoemde gegevens. 133