Tekstweergave van GA-1940_MB027_02133
Deze tekst is automatisch getranscribeerd en kan fouten bevatten.
Nov.
1940
AMSTELODAMUM
de
luthersche
oude
kerk.
De
redactie
vraagt
mij,
in
verband
met
de
komende
excursie
naar
de
Luthersche
kerk
op
het
Spui,
iets
van
het
gebouw
te
vertellen.
Daar
de
geschiedenis
van
het
bouwwerk
zelf
ook
aan
de
leden
van
Amstelodamum
voldoende
bekend
kan
zijn
door
de
artikelen,
die
de
heer
Kok
indertijd
in
dit
maandblad
en
het
jaarboek
schreef
x
)
en
door
de
zeer
belangrijke
gegevens
die
de
heer
d’Ailly
het
vorig
jaar
in
het
jaarboek
van
het
genootschap
publiceerde
2
),
kwamen
wij
overeen,
dat
ik
liever
iets
vertellen
zou
van
enkele
bijzonderheden
en
gebruiksvoorwerpen,
die
in
deze
kerk
aanwezig
zijn
en
die
ook
bij
de
excursie
de
aandacht
zullen
vragen.
Eén
van
de
schoonste
stukken
van
het
kerkmeubilair
in
deze
kerk
is
de
zetel
van
den
predikant
achter
de
altaartafel.
Het
is
een
gesneden
stoel
van
Indisch
ebbenhout.
De
rugleuning
bestaat
uiteen
raamwerk
met
getorste
kolommetjes,
waarboven
een
rijk
gebeeldhouwd
verbindingsstuk
met
een
merkwaardig
wapen,
dat
gehouden
wordt
door
twee
engeltjes.
Het
overige
van
het
vlak
is
gevuld
met
bloem
en
ornament.
De
stijlen
en
het
middenstuk
worden
bekroond
door
vijf
staande
leeuwen.
Op
de
zijleuning
liggen
twee
fraaie
leeuwtjes.
Twee
schilden
dragen
de
letters
K
S
en
G
L,
een
huismerk
en
het
jaartal
1638.
Het
is
geheel
onbekend
welke
de
herkomst
van
dezen
stoel
is
en
wat
zijn
oorspronkelijk
doel
is
geweest.
Onze
archivaris
denkt
aan
een
bruidegomsstoel.
Van
het
Avondmaalszilver
trekken
twee
gedreven
verguld
zilveren
ouweltrommels
uit
de
17e
eeuw
de
aandacht.
Zij
dragen
hét
opschrift
„Hier
wort
het
Broodt
Des
Levens
in
Geleijdt
’t
Welk
Jesus
Christus
Ons
heeft
Bereijdt”
en
de
merken:
Amsterdam
Holland,
Q
in
ovaal,
I
Sin
ovaal.
Deze
„Coffertjes”
werden
in
het
begin
van
de
18e
eeuw
door
Frans
Kreuger
en
Rebecca
Non
aangeboden,
ten
gebruike
bij
de
Avondmaalsbediening
inde
Ronde
Kerk.
Belangrijker
en
stellig
de
rijkste
stukken
van
den
kerkschat
vormend,
zijn
twee
vergulde
ouwelschalen.
Het
schijnen
oorspronkelijk
drinkschalen
geweest
te
zijn,
die
later
op
een
voet
gezet
werden
3
).
De
schalen
hebben
inden
niet
vergulden
bodem
een
fraai
gegraveerd
medaillon,
voorstellende
de
wonderbare
spijziging
en
de
bruiloft
te
Kana,
evangelie
-
verhalen,
welke
als
symbolen
van
het
Avondmaal
gezien
worden.
Als
randschrift
de
daarop
betrekking
hebbende
bijbelteksten.
Het
verdere
vlak
is
gevuld
met
gegraveerde
randen,
bloemen
en
vogels.
De
schalen
zijn
met
de
voeten
verbonden
door
balustervormige
schachten,
waarboven
karyatide-engeltjes.
De
voeten
zijn
verdeeld
in
drie
langwerpige
paneelen,
waartusschen
cherubkopjes.
De
paneelen
toonen
mythologische
figuren.
Uit
vergelijking
met
een
in
het
Musée
du
Cinqantenaire
te
Brussel
aanwezige
schaal
(waaraan
echter
de
voet
ontbreekt)
is
gebleken,
dat
het
graveerwerk
vervaardigd
is
door
Abraham
van
den
Hecke,
goudsmid
en
graveur
te
Amsterdam,
die
zich
later
te
Frankenthal
vestigde.
De
merken
zijn:
Frankenthal,
E
en
huismerk
C
H
V
of
C
V
H.
Zijnde
schalen
zelf
uit
de
laatste
helft
16e
eeuw,
de
schachten
zijn,
volgens
de
Voorloopige
Lijst
van
Monumenten,
17e
eeuwsch.
Haar
vorm
wijst
er
op,
dat
de
schalen
bestemd
zijn
om
gemakkelijk
te
worden
rondgedragen.
Deze
kunstvoorwerpen
werden
in
1720
eveneens
voor
de
Ronde
Kerk
geschonken
door
A.
Grill
en
huisvrouw.
Van
de
schilderijen
inde
trouwzaal
en
de
ouderlingenkamer
willen
we
ook
een
enkele
wat
nader
bezien.
Inde
trouwzaal
hangt
het
meest
bekende
schilderstuk,
voorstellende
Luther
op
den
Rijksdag
te
Worms,
geschilderd
door
Ab
V.
van
Pelt
(1815—1856)
en
in
1857
aangeboden
door
den
diaken
Th.
J.
Kerkhoven.
Belangrijker
is
een
paneel
van
Bartholomeus
Breenbergh
(f1659)
uit
1626.
Het
bevat
een
aantal
x
)
Maandblad
November
1923,
blz.
73
v.v.;
Jaarboek
1927.
")
Het
Singel
tusschen
Spui
en
Heiligeweg,
Jaarboek
1939
blz.
89
v.v.
3
)
Deze
schalen
waren
te
zien
op
de
onlangs
in
bet
Rijksmuseum
gehouden
tentoonstelling
van
Kerkelijke
Kunst.
Zij
waren
ook,
evenals
bovengenoemde
stoel,
in
1913
op
de
tentoon
-
stelling
te
’s
Hertogenbosch.
Aan
de
catalogus
van
deze
expositie
ontleende
ik
enkele
der
hier
genoemde
gegevens.
133