Tekstweergave van GA-1938_MB025_13058
Deze tekst is automatisch getranscribeerd en kan fouten bevatten.
AMSTELODAMUM
April
1938
delde
in
geneeskrachtige
kruiden,
dro
-
gerijen
en
verfwaren.
Zij
waren
meer
kooplieden,
die
groothandel
dreven
in
de
zuidelijke
handels-
of
kruideniers
-
waren,
die
na
de
uitbreiding
van
de
zg.
Straatvaart,
die
op
de
Middelland
-
sche
zee,
en
na
de
reizen
op
Indië,
in
groote
hoeveelheid
werden
aangevoerd.
Daarmee
kwam
ook
een
meervormigheid
inden
kruidenhandel
inden
vorm
van
speciale
beroepen
van
suikerbakker
(de
vroegere
naam
voor
suikerraffinadeur),
grossier
in
tabak,
en
vooral
van
den
apotheker,
als
de
meer
wetenschappelijke
detaillist
in
medicinale
kruiden.
Het
blijkt,
dat
de
suikerhandel
reeds
in
het
laatst
van
de
16e
eeuw
het
gebied
van
den
kleinhandel
had
verlaten.
In
1605
bestonden
hier
nog
slechts
drie
suiker
-
raffinaderijen,
maar
vijftig
jaar
later
waren
er
zestig.
Een
afzonderlijke
industrie
bestond
in
het
maken
van
de
steenen
suikerpotten
of
vormen,
waarin
de
suikerbrooden
werden
ge
-
goten.
Die
fabricage
was
echter
inde
handen
van
slechts
enkelen.
Tot
de
kruiden
ineen
crudenierswinkel
behoorde
ook
het
tabakskruid,
dat
in
het
eerst
alleen
voor
medicinale
doeleinden
diende
en
dus
toen
nog
in
geringe
hoeveelheid
voorhanden
was.
In
1613
was
de
aan
-
voer
van
dit
artikel
belangrijk
genoeg
om
het
op
te
nemen
ineen
courtage
-
tarief
voor
makelaars.
Hoogstwaarschijn
-
lijk
zijn
het
Engelsche
kooplui
geweest,
die
de
tabak
van
„de
Virginies”,
de
Engelsche
kolonie
in
Amerika,
in
groote
hoeveelheid
hier
te
lande
importeerden.
Aanvankelijk
waren
de
voornaamste
afnemers
de
Engelsche
en
Schotsche
troepen,
die
hier
in
garnizoen
lagen.
Te
Rotterdam
waren
de
eerste
tabaks
-
grossiers
Engelschen
en
zoo
zal
het
ook
wel
te
Amsterdam
zijn
geweest.
Voor
het
rooken
gebruikte
men
meest
korte
steenen
pijpjes
met
kleine
koppen,
die
uit
Engeland
kwamen,
maar
in
1627
verleende
de
Staten-Generaal
octrooi
voor
acht
jaar,
aan
Franchoys
Jorisz.
Davids,
een
Engelsch
chirurgijn
te
Rot
-
terdam
voor
den
alleenverkoop
van
tabakspijpaarde
binnen
de
Republiek.
De
apothekers
leerden
van
ouds
hun
vak
inden
winkel
en
inden
kruidentuin
van
hun
meester.
Zij
behoorden
tot
het
Kramersgilde,
maar
in
1688
werden
zij
daarvan
afgescheiden
en
tot
een
zelf
-
standig
gilde
vereenigd.
Dat
was
het
Collegium
Medicorum,
waartoe
ook
voort
-
aan
de
doctoren
inde
medicijnen
be
-
hoorden.
Zij
stonden
onder
zes
over
-
luiden
of
inspectores,
die
moesten
toe
-
zien,
dat
het
nieuwe
Dispensatorium
of
Winkelboek,
saamgesteld
onder
leiding
van
den
beroemden
Dr.
Nicolaes
Tulp,
door
de
apothekers
stipt
gevolgd
werd.
Een
deel
van
de
oorspronkelijke
erude
-
niers-winkeliers
is
zich
later
drogist
gaan
noemen.
Blijkbaar
begonnen
deze
dro
-
gisten
reeds
inde
17e
eeuw
als
hun
speciaal
embleem
een
„Gaper”
uitte
hangen,
want
in
1667
geeft
iemand
zijn
adres
„op
’t
Rockin
omtrent
de
beurs
naast
de
Gaper”.
Daarnaast
komt
de
oorspronkelijke
kruidenier-winkelier
meer
naar
voren
inden
vorm
zooals
de
latere
eeuwen
hem
kennen.
In
1686
staat
er
b.v.
inde
Nes
een
huis
waar
„de
Kruidenierswinkel”
uithangt.
-
Een
aardige
aanwijzing
voor
de
gemeen
-
schappelijke
origine
der
hier
behandelde
beroepen,
levert
het
gildewezen
van
de
stad
Middelburg,
waar
tot
het
einde
der
Republiek,
kruideniers,
apothekers,
drogisten,
suikerbakkers
en
tabakshan
-
delaars,
in
één
corporatie
zijn
vereenigd
gebleven.
Het
verkeer
in
vroeger
tijd.
Over
dit
onderwerp
heeft
Mr.
W.
F.
H.
Olde
-
welt,
in
het
Handelsblad
van
15
Februari
(avondbl.)
11.,
bijzonderheden
bijeenge
-
bracht.
In
het
laatst
van
de
15e
en
het
begin
van
de
16e
eeuw
was
er
een
verkeersweg
van
Oost
naar
West
via
den
Dam
dwars
door
de
stad,
aangelegd
met
breede
steenen
bruggen
over
de
vier
burgwallen,
welke
te
voren
alleen
verkeersstroomen
van
noord
naar
zuid
had
gekend.
De
toenemende
handels
-
drukte
veroorzaakte
moeilijkheden.
Bij
een
keur
van
1518
werd
het
verboden
aan
wagens
of
sleden
over
de
houten
bruggen
te
rijden,
zoodat
de
sleepers,
die
van
de
waag
op
den
Dam,
evenals
de
wagens
die
van
buiten
de
stad
kwamen
alleen
over
de
vier
steenen
bruggen
mochten.
Zoo
werd
het
verkeer
beperkt
58