Tekstweergave van GA-1938_MB025_13035
Deze tekst is automatisch getranscribeerd en kan fouten bevatten.
Mrt.
1938
AMSTELODAMUM
ganda
voerde
men
door
middel
van
officieel
erkende
ontwikkelings-,
lees-
en
zang
-
clubs
voor
arbeiders.
In
Duitschland
zelf,
waar
ook
dergelijke
vereenigingen
ver
-
boden
waren,
trachtte
men
invloed
te
verkrijgen
indoor
filantropen
en
liberalen
gestichte
vereenigingen.
Alleen
inde
Rijnstreek
en
in
Hamburg
werd
openlijker
propaganda
gevoerd.
Sinds
1840
ontvingen
de
verstrooide
afdeelingen
van
den
„Bund
der
Gerechten”
hun
politieke
aanwijzingen
voornamelijk
uit
Londen.
Officieel
bestond
daar
de
de
„Deutsche
Bildungsgesellschaft
für
Arbeiter”,
eendoor
drie
Duitschers
gestichte
arbeidersclub,
die
al
spoedig
eenige
honderden
leden
telde
van
verschillende
nationali
-
teit.
Hoe
het
inde
bijeenkomsten
van
deze
club
toeging,
vertelt
ons
de
liberale
Duitsche
professor
Bruno
Hildebrand
uit
Marburg
op
levendige
wijze.
De
bezoekers
zaten
groepsgewijze
ineen
lokaal;
sommigen
aten
een
eenvoudig
maal,
anderen
rookten,
weer
anderen
liepen
heen
en
weer,
telkens
ging
de
deur
open
om
nieuwe
bezoekers
binnen
te
laten.
Aan
den
wand
hing
een
afschrift
van
de
statuten
der
vereeniging;
de
zakelijke
inhoud
daarvan
wordt
ons
door
den
hoogleeraar
nauw
-
keurig
medegedeeld.
De
aanwezigen
behoorden,
naar
hun
uiterlijk
te
oordeelen,
over
het
algemeen
tot
de
arbeidende
klasse.
Vooral
hoorde
men
Duitsch
spreken,
maar
ook
niet
zelden
Fransch
en
Engelsch.
Een
piano
stond
ineen
hoek
van
het
lokaal;
voor
het
zoo
onmuzikale
Engeland
iets
heel
bijzonders.
Tijdens
de
bijeen
-
komst
werd
door
den
Duitscher
Karl
Schapper
een
communistische
propagandarede
gehouden,
die
den
professor
de
haren
te
berge
deed
rijzen.
.
.
.
Naast
Londen,
dat
de
idealen
van
Weitling
aanhing,
ontstond
echter
in
dien
tijd
ook
te
Brussel
een
communistisch
centrum,
waar
Marx
en
Engels
den
toon
aan
-
gaven.
Op
het
Londensch
congres
in
Juli
1847
werden
ten
slotte
na
vele
strubbelingen
de
aanhangers
van
Weitling
uitgeworpen,
terwijl
op
een
tweede
congres
in
November
van
hetzelfde
jaar
Marx
opdracht
kreeg
een
communistisch
manifest
samen
te
stellen.
En
zoo
werd
de
zinspreuk
van
Weitling’s
volgelingen
„Alle
menschen
zijn
broeders”
veranderd
inde
strijdkreet
„Proletariërs
van
alle
landen
vereenigt
U”.
Ook
de
nieuwe
communistische
vereeniging
volgde
de
beproefde
taktiek:
het
stichten
van
ontwikkelingsclubs
èn
het
bouwen
van
cellen
in
neutrale
of
radicale
organi
-
saties.
Vandaar,
dat
Marx
reeds
in
Augustus
1847
te
Brussel
een
„Deutscher
Arbeiter
-
verein”
stichtte
onder
communistische
leiding
en
twee
maanden
later
optrad
als
vice-president
van
de
„Association
démocratique”!
Een
bondgenootschap
van
het
proletariaat
met
radicaal-democratische
elementen
in
verschillende
landen
zweefde
Marx
voor
oogen.
Een
afspiegeling
van
het
Europeesch
gebeuren
op
sociaal-politiek
gebied
is
ook
in
Holland
waar
te
nemen.
Sterker
nog;
de
ontwikkeling
van
de
gebeurtenissen
hier
te
lande,
speciaal
van
de
gebeurtenissen,
die
voorafgingen
aan
het
bekende
oproer
op
den
Dam
te
Amsterdam
op
24
Maart
1848
is
niet
te
begrijpen,
wanneer
nien
ze
los
van
hun
internationaal
verband
beschouwt.
Het
is
de
groote
verdienste
van
Dr.
Stein
dit
verband
in
zijn
artikel
inde
International
review
te
hebben
aan
-
getoond.
Sinds
de
afscheiding
van
België
waren
de
economische
omstandigheden
hier
in
Nederland
al
slechter
en
slechter
geworden
(mislukte
aardappeloogst).
De
regeering
van
koning
Willem
II
bracht
geen
wezenlijke
veranderingen
te
weeg
en
bleef
reactionnair
gezind.
Lastige
critici
zette'
men
achter
slot
en
grendel
of
wel
werden
door
de
regeering
omgekocht,
hetgeen
verpestend
werkte
op
de
politieke
atmosfeer.
Intusschen
is
niet
te
ontkennen,
dat
de
strijd
tegen
de
reactionnaire
regeering
met
grooten
hartstocht
en
het
brengen
van
vele
persoonlijke
offers
werd
volgehouden
dooreen
aantal
oppositioneele
democraten,
wien
de
sociale
misstanden
hier
te
lande
zeer
ter
harte
gingen.
Vooral
een
drietal
zeer
bekwame
journalisten
traden
bij
dezen
strijd
op
den
voorgrond:
Eillart
Meeter,
Jhr.
Adriaan
van
Bevervoorde
en
Jan
Je
Vries;
aan
het
optreden
van
deze
zoo
interessante
persoonlijkheden
is
door
de
historici
tot
dusverre
weinig
aandacht
besteed.
Opmerkelijk
is,
dat
Vau
Bevervoorde
35