Tekstweergave van GA-1937_MB024_11137

Deze tekst is automatisch getranscribeerd en kan fouten bevatten.

November 1937 AMSTELODAMUM bevindt zich het huis met den gevelsteen IN DEN berg (voorstelling) THABOR '), waar Alberdingk Thijm van 1863 —1889 zijn boekhandel had, gelijk dat onderaan den gevelsteen thans is ingebeiteld. 2 ) Het is aan dezelfde zijde van den Singel, doch aan het andere einde, dat wij opnieuw de herinnering aan een „berg” aantreffen; niet ver van de Torensluis leeft die thans nog voort inden naam van de Bergstraat 3 ), die haar naam heeft geschonken aan of veeleer heeft ontvangen van het voormalige 1633 gedateerde huis nr. 14 in deze straat met een gevelsteen „den Bergh Sinaï”, die door v. A. en W. p. 12 als nog (in 1899) aanwezig vermeld wordt (vgl. ook v. L. en ter G. I. p. 188) en waarvan wij ons nog een voorstelling kunnen vormen dooreen oppervlakkige af - beelding in het Schetsboek. Voorgesteld was Mozes, die, te midden vaneen wolk, op den berg Sinaï de steenen wetstafelen ontving uit de hand des Heeren, wiens tegen - woordigheid door het boven de voorstelling geplaatste Hebreeuwsche tetragrammaton was aangeduid. Inden kaartcatalogus van Gimpel komt de huisnaam „de berg Sinaï” tweemaal voor, beide malen bij een boekverkooper, in het midden der 18e eeuw op de Heerengracht hoek Heisteeg, in 1812 inde Kerkstraat bij de Leidschestraat. Vermoedelijk woonde inde Bergstraat oorspronkelijk eveneens een boekhandelaar. Door Coorengel is nog een huisnaam bewaard met een anderen bijbelschen berg, „de Berg Zion”, Ridderstraat 18, terwijl door v. A. en W. p. 80, die den steen eveneens vermeldden, volstaan werd met het aangeven van het karakter der voor - stelling „de berg”; deze steen, dus nog bij de eeuwwisseling in wezen, is tengevolge van de saneering der Ridder- en Jonkerstraten, en misschien al eerder, verdwenen. Noch het Schetsboek, welks vervaardiger toevalligerwijze deze buurt heeft overge - slagen, noch de Atlas van het Archief bezit er een afbeelding van. De huisnaam kwam trouwens meer voor, immers eender thans vervallen gangen inde Tuinstraat heette de Berg-Sionsgang, (zie Amstelodamum, Jaarb., IV. 1906 p. 143), en deze naam kan bezwaarlijk anders dan aan een gevelsteen te danken zijn. Inde Nes nr. 126 stond nog in 1899, gelijk uit de vermelding bij v. A. en W. p. 62 voortvloeit, een huis, dat eerst inde naoorlogsche periode is afgebroken, uit het jaar 1669, met een gevelsteen, waarop een gekroonde berg voorkwam, echter zonder naam. Van de voorstelling is in het Schetsboek een ruwe schets bewaard (Nes, A 349) met de toelichting „een berg onder een kroon”, en inderdaad de kroon is als ’t ware op den top van den berg gedrukt. Welke gekroonde berg kan hier bedoeld zijn? Was hier wellicht eens eveneens een boekwinkel gevestigd en werd de voorbij - ganger geacht te begrijpen, dat deze gekroonde berg de Calvariënberg voorstelde, gelijk er „de nieuwe gekroonde berg Calvariën” omstreeks 1700 inde Kalverstraat tusschen Rokin en Osjessluis en „de Calvariënberg” eveneens inde Kalverstraat bij de Kapel, van 1673 —1700, beide bij boekhandelaren, te vinden waren, zooals uit Gimpels kaartcatalogus blijkt 4 )? Neen, maar wel was er een verwant be - drijf in gevestigd. Gimpel heeft nog kort voor zijn dood in verband met de afbraak van het huis in het HM. van 11 Nov. 1921 het stukje is overge- Uomen in dit Maandblad van Dec. 1921 p. 78 aangetoond, dat de voorstelling oorspronkelijk wel degelijk vaneen naam vergezeld was, die reeds vroeg ver - dwenen is: „inde Gekroonde Lackberg , \ In 1720 woonde in dit huis een zekere Jacob Mortier, koopman in zegellak en pennen. Huisnamen gevormd dooreen profanen naam d.w.z. aan de klassieke literatuur, b Zoo is het opschrift te lezen, niet Inden Thabor, zooals bij v. A. en W. p. 88 staat. “) Een ander geval uit het jaar 1583 bij Gimpel inden kaartcatalogus. ) Vgl. A. Marg. van Gelder, Amsterdamsche Straatnamen, 1913 p. 11. ) Waarom de gevelsteenen en de uithangschilden met de bergen eigenlijk bij boekhandelaren yoorkwamen, is mij niet duidelijk. Den naam ~de Thabor” draagt thans een retraitenbuis, gelijk 'k uit hét parochieblad Het Vrededuifje van 26 Juni 1937 zag; dit is te begrijpen, daar reeds in de 4e eeuw deze berg een pelgrimsoord was, omdat men er Christus’ transfiguratie (Matth. 17, 1) Jocaliseerde, vgl. in The Catholic Encyclopaedia XIV (1912) p. 552 het artikel vanß. Meistermann, die zelf een monografie over den Thabor heeft geschreven (Parijs 1900). 137