Tekstweergave van GA-1937_MB024_11057
Deze tekst is automatisch getranscribeerd en kan fouten bevatten.
Apr.
1937
AMSTELODAMUM
Er
zijn
slechts
vier
Amsterdamsche
stadsgezichten
bij.
Hatzijn:
de
Dam
van
de
Kalver
-
straat
uit
gezien,
uit
het
Louvre,
en
de
Nieuwe
Kerk
en
een
hoek
van
het
Stadhuis,
uit
het
Rijks-Museum,
benevens
de
Nieuwezijds
Voorburgwal,
naar
het
Stadhuis
te
zien,
uit
de
verzameling-A.
J.
Robarts
te
Londen,
en
de
Stadsgracht,
voor
zoover
de
ligging
aangaat
overeenkomend
met
de
Martelaarsgracht.
Inde
huizen
herkent
men
echter,
naar
hierbij
inden
catalogus
is
aangeteekend,
Amsterdamsche
woningen,
welke
op
een
andere
plaats
stonden.
Het
is
een
voorbeeld
van
de
wijze
waarop
Van
der
Heyden
meermalen
zijn
stadsgezichten
componeerde.
Het
tweede
deel
van
de
schilderijen
is
inde
omgeving
van
Amsterdam
gemaakt:
de
poort
van
het
huis
Elswout
bij
Haarlem,
het
huis
Goudestein
aan
de
Vecht,
het
Rechthuis
te
Maarsen
en
het
kasteel
Nijenrode.
Niet
minder
dan
vier
schilde
-
rijen,
waaronder
twee
uit
de
verzameling
van
baron
dr.
K.
Neuman
te
Weenen,
betreffen
voorts
het
huis
ten
Bosch
en
twee
het
oude
Hof
te
Brussel.
Tweemaal
is
bij
stadsgezichten
achter
den
naam
Xanten
een
vraagteeken
gezet.
Eenmaal
is
het
Valkhof
te
Nijmegen
afgebeeld
en
een
andermaal
de
Jezuïetenkerk
te
Dusseldorf.
En
tenslotte
zijn
er
landschappen,
boschgezichten
en
stillevens.
Eender
beide
laatste,
deel
uitmakend
van
eene
particuliere
Engelsche
verzameling,
is
door
Jan
van
der
Heyden
op
73-jarigen
leeftijd
geschilderd.
In
totaal
zijn
er
32
schilderijen,
meest
paneelen,
enkele
doeken
en
een
glasschildering.
Daarbij
sluiten
zich
aan,
de
teekeningen
en
prenten,
waardoor
men
den
opbouw
vaneen
werk
als
het
Brandspuitenboek
kan
volgen.
En
hiermede
naderen
wijden
anderen
kant
van
den
kunstenaar-werktuigkundige.
Of
eigenlijk
zien
wij
hierin
een
mengeling
van
beide.
Dit
door
hemzelf
vervaardigde,
geschreven
en
geïllustreerde
reclameboek
is
een
kunstwerk
geworden.
Hoe
trok
hem
als
artist
de
wilde
schoonheid
van
den
vlammengloed
aan;
hoe
geweldig
-
dramatisch
weet
hij
dien
bijv.
weer
te
geven,
als
hij
den
grooten
brand
tusschen
Elandsgracht
en
Elandsstraat,
op
27
Juli
1679,
maalt.
Maar
hoe
is
hij
er
tegelijkertijd
op
bedacht
de
voordeelen
van
zijne
uitvinding,
de
slangbrandspuit,
te
doen
uitkomen.
Op
de
bekende
plaat
van
het
verbranden
van
het
Gothische
raadhuis
in
1652,
die
wij
in
het
jongste
Februari-nummer
(op
blz.
17)
reproduceerden,
ziet
men
eenerzijds
de
primitieve
oude
manier
van
blusschen:
het
vullen
van
de
leeren
emmertjes
door
mannen,
die
op
ladders
inde
gracht
(hier
het
Damrak)
staan;
het
gedrang
van
de,
in
twee
rijen
geschaarde,
spuitgasten,
die
elkander
de
emmers
doorgeven;
de
eene
rij
de
volte,
die
soms
half-leeg
waren
op
het
oogenblik,
dat
zij
bij
den
brand
aankwamen,
de
andere
rij
de
leege.
En
daarnaast
de
eenvoud,
de
rust,
de
zekerheid
en
de
doeltreffendheid
van
de
nieuwe
methode,
waarbij
geen
sprake
is
van
verwarring
van
veel
helpers;
over
de
leege
straat
kronkelt
zich
de
brandslang
naar
het
als
een
oven
laaiende
Raadhuis
en
een
flinke
(constante!)
straal
water
schiet
inde
vuur
-
zee.
Daarnevens
moesten
de
talrijke
afbeeldingen
van
brandruïnes
als
afschrik
-
wekkend
voorbeeld
dienen,
als
aanbeveling
om
toch
vooral
van
deze
wonderlijke
inventie
gebruik
te
maken,
Jan
van
der
Heyden’s
spuiten
te
koopen.
Dok
inde
manuscripten,
boeken
en
drukwerken
wordt
deze
uitvinding
behandeld
en
eveneens
die
van
de
straatlantaarn.
Wat
laatstgenoemde
betreft,
mogen
wij
nog
verwijzen
naar
de
interessante
mededeelingen,
die
hieromtrent
gedaan
zijn
op
blz.
22
en
volgende
van
den
eersten
jaargang
van
ons
maandblad.
En
eindelijk
is
er
ter
tentoonstelling
nog
een
aantrekkelijke
afdeeling
Varia,
waarin,
naast
be
-
kende
zaken
als
de
twee
trapleuningen
inden
vorm
van
slangen,
afkomstig
van
Vander
Heyden’s
werkplaats
inde
Koestraat,
ook
het
fraaie
model
is
vaneen
brandspuit
met
toebehooren,
vermoedelijk
door
Jan
van
der
Heyden
zeil
gemaakt
(behoorend
tot
de
verzameling
van
mr.
A.
C.
van
Eek),
alsmede
een
straatlantaarn,
volgens
het
model
van
Jan
van
der
Heyden.
Alles
bij
alles
dus
een
zeer
belangwekkende
tentoonstelling.
Wie
er
nog
niet
geweest
is,
ga
spoedig
naar
de
Nieuwmarkt.
Gij
zoudt
anders
te
laat
kunnen
komen!
57