Tekstweergave van GA-1934_MB021_05060
Deze tekst is automatisch getranscribeerd en kan fouten bevatten.
AMSTELODAMUM
van
het
kruis
(gedeelte
vaneen
altaarstuk
van
Jacob
de
Wit).
Voorts
veertien
verguld
koperen
kandelaars
van
omtrent
1700.
Zeer
rijk
is
het
zilverwerk,
waarbij
een
gedreven
vergulde
monstrans,
twee
gedreven
corpora
van
kruisbeelden,
een
gedreven
lezenaar,
een
hostiedoos
en
een
aantal
kandelaars.
Inde
sacristie
en
inde
biecht
kapel
zijn
weder
altaarschilderijen
van
Jacob
de
Wit
of
in
zijn
trant,
mede
uit
de
oude
kerk
afkomstig.
De
pastorie
bevat
fraaie
antieke
meubelen,
geschilderd
behangsel,
een
schoorsteenstuk
en
een
zoldering
-
medaillon
van
Jacob
de
Wit,
en
voorts
schilderstukken
van
verschillende
herkomst
en
tijd,
waarbij
portretten
van
vroegere
kapelaans.
In
het
naburige
portaal
en
kleinere
vertrekken
zijn
nog
vele
kostbare
meubelen
en
schilderijen,
met
voor
-
werpen
uit
den
rijken
kerkschat
bijeen,
en
een
bijna
volledige
reeks
van
pastoors
-
portretten,
van
het
tweede
kwart
van
de
18e
eeuw
tot
heden.
In
het
bijzonder
op
-
merkelijk
is
de
bibliotheekzaal
met
haar
betimmering
en
de
zolderingpaneelen,
die
kerkvaders
voorstelden
en
weder
door
den
befaamden
Jacob
de
Wit
in
het
midden
van
de
18e
eeuw
geschilderd.
De
Mozes-
en
Aaronskerk
heeft
in
vroeger
jaren
een
bijzondere
reputatie
gehad
door
haar
uitstekend
mannenkoor
„Zelus
pro
domo
Deï”,
waaraan
zangers
van
naam
als
Rogmans
en
Orelio
medewerkten.
In
die
dagen
gingen
zeer
velen,
ook
andersdenkenden,
inden
Kerstnacht
daarheen
om
de
wijding
van
het
indruk
-
wekkende
misgezang
te
ondergaan.
Aan
het
schilderachtige
stadsgezicht,
dat
zoo
langen
tijd
door
het
kerkgebouw
was
afgesloten,
is
jammer
genoeg
een
einde
gekomen
toen
de
breede
Houtgracht,
de
Leprozengracht
en
de
Houtkoopersburgwal,
het
laatste
gedeelte
van
Vlooien
-
burg
(een
naam
die
met
zekere
springende
parasieten
niets
te
maken
heeft,
maar
die
in
verband
stond
met:
vloeien,
afvloeien),
in
1874
alle
werden
gedempt.
De
oude
namen
bleven
vooreerst
nog
in
zwang,
maarde
Raad
besloot
op
19
December
1883
om
ze
te
vervangen
door
den
verzamelnaam
Waterlooplein.
De
beschreven
vaderen
op
het
Prinsenhof
hadden
geen
gelukkigen
dag,
want
wat
deed
hier
de
naam
van
Waterloo,
en
waarom
moest
de
herinnering
aan
den
houthandel
geheel
worden
weggevaagd?
Sedert
is
zij
slechts
overgebleven
in
twee
straten
die
op
het
Waterlooplein
uitloopen,
de
Lange
en
de
Korte
Houtstraat.
Die
ongelukkige
naamsverandering
valt
nog
meer
te
betreuren
omdat
aan
de
Houtgracht
bijzondere
historische
herinneringen
zijn
verbonden.
Op
den
hoek
van
de
Houtgracht
en
den
lateren
Zwanenburgwal
stond
de
eerste
Joodsche
syna
-
goge,
die
in
1597
werd
ingewijd.
Maar
reeds
in
1608
was
zij
te
klein
geworden
en
toen
kwam
er
een
tweede,
daar
tegenover,
op
de
noordzijde
van
de
Houtgracht.
Dat
was
de
~Neweh
Sjolom”
(woning
des
vredes)
waarvan
Menasseh
ben
Israël
rabbijn
was.
Ook
de
derde
synagoge,
„het
huis
Israëls”,
verrees
aan
de
noordzijde
van
de
Houtgracht.
Dit
gebouw
werd
na
de
vereeniging
van
de
drie
gemeenten
in
1639,
vergroot
en
het
bleef
onder
den
naam
„Thalmud
Thora”
de
gemeenschap
-
pelijke
synagoge,
totdat
in
1675
de
groote,
nieuwe
tempel
werd
gebouwd.
„Zoo
is
de
onaanzienlijke
Houtgracht”
we
herhalen
hier
woorden
van
wijlen
D.
C.
Meyer
jr.
-
„klassieke
bodem
voor
den
grooten
wereldhistorischen
kamp
tusschen
de
vrije
gedachte
en
het
gezag
der
traditie.
Hier
werden
de
eerste
schermutselingen
in
dien
kamp
gestreden,
toen
Uriel
d’Acosta
werd
veroordeeld
en
Baruch
d’Espinoza
inden
ban
werd
gedaan,
hij
die
op
dezelfde
Houtgracht
in
1632
was
geboren.”
De
Mozes-
en
Aaronskerk,
om
tot
haar
terug
te
keeren,
schijnt
nu
tot
slooping
gedoemd.
De
getrouwe
kerkgangers
zullen
over
andere
parochies
worden
verdeeld,
totdat
waarschijnlijk
in
Zuid,
eerst
een
hulpkerk
en
daarna
een
geheel
nieuw
kerk
-
gebouw
zal
verrijzen.
Maar
daarbij
is
er
toch
een
andere
mogelijkheid.
De
architect
Jan
Stuyt,
zelf
een
bouwer
van
kerken,
heeft
in
de
Tijd
van
9
Januari
1.1.,
een
voorstel
aan
de
hand
gedaan
dat
alle
overweging
verdient.
In
zijn
inleiding
spreekt
hij
groote
waardeering
uit
voor
hetgeen
in
Amsterdam
door
het
krachtige
60