Tekstweergave van GA-1934_MB021_05041
Deze tekst is automatisch getranscribeerd en kan fouten bevatten.
AMSTELODAMUM
DE
AMSTERDAMSCHE
COURANTEN
IN
RUSLAND
De
eerste
reis
van
Peter
den
Groote
naar
het
Westen
was
inde
volle
beteekenis
van
het
woord
een
ontdekkingsreis.
LVel
had
hij
inde
Njenijetskaja
Slohoda,
het
buitenlandersdorp
bij
Moskou,
waar
hij
vaak
kwam
en
veel
vrienden
had,
het
een
en
ander
gezien
en
gehoord,
maar
het
echte
Westen
was
dat
dorp
niet.
Bovendien,
Peter
begreep
natuurlijk,
dat
de
inwoners
van
dat
dorp
voor
het
grootste
gedeelte
avonturiers
waren
en
daarbij
menschen,
die
in
hun
eigen
land
zeker
geen
belangrijke
plaats
hadden
kunnen
innemen.
In
het
Westen,
vooral
in
Holland,
het
Mekka
van
zijn
jongensdroomen,
zou
hij
het
echte,
volwaardige
Westen
leeren
kennen.
Peter
heeft
zijn
verblijf
in
het
buitenland
goed
gebruikt.
Hij
heeft
alles
bestudeerd,
meer
zelfs
dan
hij
verwerken
kon.
En
alles
wat
hij
zag,
wou
hij
in
zijn
eigen
land
invoeren.
In
Amsterdam
leerde
hij
o.a.
de
pers
kennen.
Hij
begreep
al
dadelijk,
welk
een
groote
beteekenis
een
courant
zou
kunnen
hebben
voor
de
doorvoering
van
zijn
politiek,
voor
het
scheppen
van
nadere
banden
tusschen
zijn
achterlijk
land
en
het
Westen.
Een
courant
zou
hem
bovendien
in
staat
stellen
zijn
onderdanen
op
de
hoogte
te
brengen
van
zijn
bevelen,
hun
bepaalde
opvattingen
helpen
bijbrengen.
De
courant
zou
nieuwstijding
en
propagandamiddel
moeten
worden.
De
kort
na
zijn
terugkeer
uit
het
Westen
uitgebroken
oorlog
met
Zweden,
die
een
slecht
begin
had
(Karei
XII
van
Zweden
ontpopte
zich
plotseling
als
een
goed
veldheer),
nam
al
de
energie
van
Peter
in
beslag.
De
tsaar
moest
tijdens
de
vijandelijkheden
een
nieuw
leger
scheppen,
zich
van
wapenen
voorzien,
de
apathie
van
zijn
volk
overwinnen.
En
ondanks
al
die
zorgen
vergat
Peter
zijn
plan
niet
en
bereidde
de
uitgave
vaneen
Russisch
blad
voor.
Daar
Peter
gewend
was
alle
vreemde
voorwerpen,
die
de
Westersche
beschaving
met
zich
meebracht,
door
-
een
Hollandschen
bril
te
zien,
zoo
duidde
hij
het
blad
met
het
woord
„courant”
aan,
hoewel
dat
woord
voor
een
Rus
volkomen
onbegrijpelijk
was.
In
December
1702
vaardigde
hij
een
oekaze
uit,
waarin
de
uitgave
van
„couranten”
(hij
voelde
het
woord
als
een
meervoudsvorm)
bevolen
werd.
De
mannen,
die
de
reis
naar
Holland
hadden
meegemaakt,
wisten,
wat
dat
vreemde
woord
beteekende,
maar
voor
de
overige
Russen
was
het
een
klank
zonder
beteekenis.
Daarom
zag
Peter
zich
genoodzaakt
het
Hollandsche
begrip
„courant”
te
verbinden
met
het
Russische
begrip
„wjedomosti”.
Inde
oekaze
stond
vermeld,
dat
het
doel
van
die
„koerant-
wjedomosti”
was
de
bevolking
van
den
Moscovischen
staat
op
de
hoogte
te
houden
van
hetgeen
op
het
oorlogstooneel
geschiedde,
alsook
van
alle
beschikkingen
en
besluiten
der
overheid.
De
„prikazy”
(departementen
van
bestuur)
kregen
bevel
aan
de
„koeranty”
de
noodige
inlichtingen
te
verstrekken.
Daar
in
Moscovië
de
geestelijkheid
en
de
kloosterlingen
de
weinige
menschen
waren,
die
bedreven
waren
inde
moeilijke
kunst
van
schrijven
en
lezen,
zoo
werd
aan
het
bestuur
der
kloosters
bevel
gegeven
die
„koeranty”
te
redigeeren.
Het
eerste
nummer
van
de
„koeranty”
verscheen
in
Januari
1703.
Het
was
een
blad
van
vier
kantjes,
elke
pagina
bevatte
27
regels.
De
oplage
bedroeg
1000
exemplaren.
De
inhoud
van
dat
krantje
was
een
mengelmoes
van
allerlei
dingen:
plaatsehjk
Moskousch
nieuws;
statistiek
der
geboorten,
mededeelingen
over-
den
gang
van
onderwijs
aan
de
„sjtjoermanskaja”
school
(school
voor
stuurlieden)
en
andere
door
Peter
opgericnte
scholen,
die
naar
Hollandsche
modellen
waren
ingericht;
berichten
van
het
oorlogstooneel;
berichten
uit
ver
-
schillende
gedeelten
van
Rusland;
buitenlandsche
berichten.
Deze
laatste
waren
aan
buitenlandsche,
hoofdzakelijk
Amsterdamsche,
bladen
ontleend.
Typisch
is
de
volgende
bijzonderheid,
die
een
kijk
geeft
op
de
toenmalige
toestanden
in
Rusland.
Het
nieuws
over
de
Russische
legers
en
schepen
in
Archangel
was
ontleend
aan
de
Amsterdamsche
„koeranty”.
Men
was
dus
in
Amsterdam
beter
ingelicht
over
hetgeen
te
Archangel
gebeurde
dan
te
Moskou.
In
het
algemeen
41