Tekstweergave van GA-1933_MB020_03125
Deze tekst is automatisch getranscribeerd en kan fouten bevatten.
AMSTELODAMUM
SACHARIAS
JANSEN
TE
AMSTERDAM
Eender
straten
inde
voormalige
Watergraafsmeer
is
naar
Sacharias
Jansen,
den
zgn.
uitvinder
der
verrekijkers,
genoemd.
Minder
bekend
is
het
evenwel,
dat
Sacharias
eenige
jaren
te
Amsterdam
heeft
gewoond.
De
heer
C.
de
Waard
te
Vlissingen
heeft
in
zijn
werk
„De
uitvinding
der
verrekijkers”
(’s-Gravenhage
1906)
de
beteekenis
van
Sacharias
Jansen
tot
de
juiste
proporties
teruggebracht.
Hij
was
slechts
een
handig
lenzenslijper
en
namaker
van
verrekijkers
(dat
hij
zulks
het
eerst
hier
te
lande
deed
is
niet
onwaarschijnlijk,
maar
niet
met
zekerheid
te
bewijzen),
daarenboven
een
valschemunter,
omdat
hij
zich
geruimen
tijd
bezig
hield
met
het
vervaardigen
van
Spaansche
koperen
munten,
een
misdrijf
waarop
toenmaals
de
doodstraf
stond.
Eerst
Sacharias’
zoon
heeft
later
zijn
vader
als
uitvinder
der
verrekijkers
gepousseerd
en
dit
verhaal
werd
gretig
aanvaard.
De
Waard
vond
„Zacharias
Janssen,
brilleman”
het
laatst
op
31
Mrt.
1626
te
Middelburg
genoemd
als
gedaagde
ineen
proces
over
onbetaalde
renten
eener
hypotheek.
Dan
komt
zijn
naam
aldaar
nog
voor
op
26
Maart
1627,
toen
de
hypothecaire
schulden
op
zijn
verkocht
huis
„Den
swarten
Leuwe”
werden
betaald.
Dit
klopt
geheel
met
hetgeen
dr.
Joh.
C.
Breen
drie
jaar
na
het
verschijnen
van
de
Waard’s
publicatie
mededeelde
1
).
De
Amsterdamsche
archivaris
bracht
nl.
aan
het
licht
dat
„Sacharias
Jansen
brillemaker”
tegen
Nov.
1626
Amsterdam
was
komen
wonen
inde
woning
op
den
Zuidelijken
hoek
van
het
zg.
”Huis
onder
’t
Zeil”
op
den
Dam,
welke
woning
hij
van
de
stad
had
gehuurd
voor
/
260
’s
jaars.
Tegen
1
Mei
1628
huurde
hij
dit
huis
wederom
voor
drie
jaar
in
voor
/
230
per
jaar.
Doch
het
halfjaar
verschenen
op
1
Mei
1628
werd
niet
door
hem
betaald
omdat
hij
evenals
te
Middelburg
met
geldgebrek
te
kampen
had.
Hij
ging
failliet,
zijn
goederen
werden
verkocht
en
van
de
opbrengst
ontving
de
stad
een
bedrag
van
/
115
aan
achterstallige
huur.
Het
is
jammer
dat
dr.
Breen
van
zijn
vondst
geen
mededeeling
deed
aan
den
heer
de
Waard,
want
nu
verscheen
diens
levensbeschrijving
van
Sacharias
Jansen
in
het
Nieuw
Ned.
Biografisch
Woordenboek
(1911)
zonder
de
aanvullingen
van
den
Amsterdamschen
archivaris.
Daardoor
bleef
Sacharias’
verblijf
te
Amsterdam
vrijwel
onbekend.
Er
was
evenwel
te
Amsterdam
nog
meer
over
Sacharias
Jansen
te
vinden.
Het
Puiregister
dd.
25
Oct.
1628
2
)
bevat
als
volgt
de
inteekening
van
zijn
huwelijk,
gesloten
na
zijn
vertrek
uit
het
Huis
onder
’t
Zeil:
~Sacharias
Janss,
van
Schobel,
geelgieter,
wed(uwnaa)r
van
Annetie
Claesz,
„woon(ende)
inde
Reestraat
ende
Geertruyt
Weijtmann,
van
Wesel,
out
„36
Jaeren,
woon(ende)
11
a(nn)os
(=
gedurende
11
jaar)
op
de
Dam
enz.”.
De
ondertrouwacte
is
niet
van
belang
ontbloot.
Inde
eerste
plaats
blijkt
uit
de
handteekening,
dat
wij
hier
te
doen
hebben
met
iemand
die
niet
gewend
is
met
de
pen
om
te
gaan.
Dit
komt
overeen
met
de
voorstelling
die
wij
ons
on
-
willekeurig
van
Sacharias
hebben
gemaakt.
Inde
tweede
plaats
is
merkwaardig
dat
de
man
„van
Schobel”
herkomstig
wordt
genoemd.
Bekend
is
dat
de
Commissarissen
van
huwelijksche
zaken
te
Amsterdam
bruid
en
bruidegom
nauwkeurig
naar
hun
geboorteplaats
ondervroegen.
Veelal
zijn
de
gegevens
uit
de
inteekenacte
dan
ook
zeer
betrouwbaar.
Welnu,
bij
zijn
twee
huwelijken,
in
1610
en
1625
te
Middelburg
!)
Zevende
Jaarboek
van
Amstelodamum
(1909),
blz.
183
en
188.
2
)
D.
T.
B.
671,
fo.
49.
125