Tekstweergave van GA-1931_MB018_00039

Deze tekst is automatisch getranscribeerd en kan fouten bevatten.
AMSTELODAMUM Gracht of kade. Aan het slot van zijn eerste opstel over straatnamen (blz. 98 hiervóór) heeft de heer Henri Polak zich uitgesproken tegen de toepassing van de benaming „kade” in plaats van het oude, historische, echt-Amsterdam - sche „gracht”. Deze grief vindt althans grootendeels steun bij een deskundige als wijlen D. C. Meyer jr. Het Amster - darnsch Jaarboekje voor 1898 bevat zijn nog altijd lezenswaardig opstel getiteld: „Burgwal, gracht en kade”. De schrijver geeft een beschrijving van een gracht in haar geheel en dat geheel wordt zoo genoemd. „Wij wandelen niet „langs” de Heerengracht, wij wandelen „op” de Heerengracht; wij wonen niet „aan” de Heerengracht, wij wonen „op” de Heerengracht. Een Amsterdammer valt het moeielijk een kanaal waarlangs niets gebouwd is een gracht te noemen, al dragen sommige gegraven vaarten in de provincie, taalkundig zuiver, dien naam.” „Wat een gracht is gaven wij aan; wat een kade is weet ieder. Terecht heeft men, toen de stadvest genormaliseerd binnen de stad kwam en aan hare oevers huizenrijen verrezen, de kaden daar langs hun eigen namen gegeven: Nassaukade, Marnixkade, Leidschekade, Witsenkade, Stadhouderskade, Mauritskade. Dat men den geheelen Buitenkant Prins Hendrik - kade doopte was, hoe onpractisch ook, geen onjuistheid. Maar, toen langs het Jacob van Lennepkanaal werd gebouwd en grachten werden gegraven die in dat kwartier wat levendigheid en frischheid zouden brengen, was het dwaas te spre - ken van Jacob van Lennep -kade, da Costa-kade, Bilderdijk-/i;otfe, evenals van Hugo de Gvoot-kade, Oldenbarnevelt - kade. Dit zijn geen kaden; het zijn ge - wone grachten. De beide kaden langs een water kan men tezamen „gracht” noemen, maar niet tezamen „kade” in ’t enkelvoud. Een kade heeft geen over - zijde. ’t Is echter karakteristiek dat de stads-regeering, die achter ’t Rijks - museum eerst grachten liet graven om ze daarna weder dicht te werpen, als ze eens een gracht in het leven riep, die niet eens gracht durfde noemen. Om zich naast de zeventiende-eeuwsche gracht - aanleggers te stellen ontbrak waarschijn - lijk, te recht de moed!” Ineen noot heeft de heer Meyer nog aangeteekend: „Ook de spelling Ka de is onjuist. Men zeide te Amsterdam nooit anders dan Kaai, meerv. Kaaijen. En men schreef het ook. Zelfs nog ter Gouw. Het verdient echter opmerking, als bijdrage tot de vorming en vervorming van de taal, dat de Amsterdammers er zich niet aan hebben gewend, en, al veranderen zij Geldersche Kaai niet in Geldersche ka de, toch trouw van de Nassaukade enz. spreken; ik vermoed dat dit komt door - dat zij bij het uitspreken zich geen kaai voorstellen en even gemakkelijk Nassau - lade zouden hebben leeren zeggen. Van de beteekenis van het woord Kaai of Kade hebben trouwens de Amsterdam - mers uit de volksklasse, die altijd van de wal spreken en die de Handelskade als ze geen naam had, stellig een dijk zouden noemen, geen helder begrip.” Met allen eerbied voor het oordeel van D. C. Meyer jr., willen we toch opmerken, dat de Stadhouders- en de Nassaukade beter singels waren geheeten, óók omdat zij loopen langs den vroegeren Buitensingel of de Singelgracht. KLEINE VONDSTEN Inventaris der Armenische Kerk te Amsterdam in 1703. Den 25 Maij 1703 compareerde voor mij, Joan Hoe - kebak, notaris etc. den Eerwaerdigen Johannes de Oe Goer Loe, Armeenis priester, alhier, mij versoekende door interpraetatie van de nagenoemde Ar - meeners en andere, spreekende de Hol - landse en Armener talen met hem in hun kerkplaets, alhier gelegen inde Connigsdwersstraet te gaen ende op te schrijven alle, ’t geene toebehoorden aen de kerk in ’t gemeen en dat hem in het particulier niet toequam. Ver - clarende verders tot administrateurs en bewaerders van ’t selve te noemen de heeren Thesseli de Agasar, Pieter Avedt en Nazar van Eeuwen. Ende dit alles om by syn overlyden onderscheit te connen maken tussen syne particuliere goederen en die van hare kerk. Nament - lyk aen de kerk als boven: Het autaer, 31