Tekstweergave van GA-1928_MB015_00101
Deze tekst is automatisch getranscribeerd en kan fouten bevatten.
AMSTELODAMUM
HET
BEZOEK
AAN
DE
NIEUWE
KERK
Ongeveer
vierhonderd
personen,
leden
van
het
Genootschap
met
hunne
ge
-
noodigden,
hebben
op
Zaterdagmiddag
17
November
deelgenomen
aan
het
aan
-
gekondigde
bezoek.
Toen
allen
zich
onder
den
preekstoel
hadden
neergezet,
sprak
de
voorzitter,
prof.
dr.
H.
Brugmans,
enkele
woorden
ter
verwelkoming
„onder
deze
gewijde
gewelven”,
waarna
onze
medebestuurder
prof.
dr.
D.
F.
Slothouwer,
b.
i.,
een
algemeene
inleiding
gaf
over
het
eerbiedwaardig
gebouw
als
architectonisch
monument.
Voor
een
deel
sloten
zijne
mededeelingen
zich
aan
bij
de
bijzonder
-
heden
voorkomende
in
het
artikel
van
wijlen
dr.
Joh.
C.
Breen
(blz.
83
hiervoor).
De
kerk
werd
in
1412
gesticht
maar
reeds
inden
eersten
tijd
van
haar
bestaan
werd
zij
door
zware
branden
geteisterd,
eerst
in
1421,
daarna
nogmaals
in
1452.
Daarop
werd
zij
herbouwd
als
een
pijlerbasiliek.
Nog
in
1488
werd
gebouwd
aan
de
koorkapcllen
en
eerst
in
1536
werd
de
noordelijke
transeptarm
voltooid,
welke
dan
oók
de
vormen
der
renaissance
vertoont.
De
opeenvolgende
vernieuwingen,
door
vermogende
geloovigen
als
Willem
Eggert
mogelijk
gemaakt,
hebben
aan
de
kathedraal
het
bijzondere
karakter
verleend
vaneen
laat-gothisch
gebouw,
maar
zonder
de
karakteristiekste
elementen
der
gothiek,
de
luchtbogen.
Al
ver
-
toont
zij
naar
Franschen
trant
een
rijke
ontwikkeling
van
het
koor
met
zijn
krans
van
kapellen,
toch
draagt
zij
een
uitgesproken
Nederlandsch
karakter.
Inde
triforiumgalerij
is
het
rhythme
onafhankelijk
van
de
traceeringen
der
vensters.
Ook
de
verhoudingen
zijn
afwijkend
van
die
in
het
geboorteland
der
gothiek,
in
de
kathedralen
van
Amiens
en
van
Chartres.
De
kerk
is
gedeeltelijk
van
natuur
-
steen
opgetrokken.
De
gewelven,
de
zijbeuk,
de
koortrans
en
de
kooi.kapellen
zijn
van
steen,
het
tongewelf
inden
middenbeuk
echter
van
cederhout.
Na
den
brand
van
1645
(toen
Vondel
dichtte:
„De
Koningin
van
Aemstels
hooftgebouwen,
Is
nu
hclaes!
haer
blaeuwen
sluier
quyt”.
.)
werd
besloten
tot
het
oprichten
vaneen
toren
aan
de
westzijde
(N.
Z.
Voorburgwal).
Het
ontwerp
werd
opgedragen
aan
Jacob
van
Campen.
Hij
maakte
twee
modellen,
een
in
gothische
vormen,
liet
andere
met
zijn
geliefde,
palladiaansche
pilasters.
Een
van
beide
is
nog
in
het
Rijksmuseum
bewaard.
Hierbij
herinnert
men
zich
allicht
de
geschiedenis
van
den
nooit
verwezenlijkten,
„den
onvolmaakten
toren
met
den
strijd
tusschen
„Mozes”
en
„Aaron”,
die
van
de
burgerlijke
tegen
de
kerkelijke
macht,
een
conflict
dat
ten
voordeelc
van
de
stedelijke
regeering
en
van
het
nieuwe
Raadhuis
werd
beslecht.
(Vandaar
nog
de
naam
Mozes-
en
Aaronstraat).
Na
den
brand
is
ook
het
groote
orgel
door
Van
Campen
ontworpen.
Alleen
de
zijluiken
van
Bronckhorst
zijn
bewaard
gebleven.
Bijzondere
aandacht
verdient
altijd
de
prachtige
preek
-
stoel
met
zijn
rijke
versieringen,
gedagteekend
1649,
door
Albert
\
inkenbrinek
uitgevoerd.
Het
gedreven
koperwerk
van
het
koorhek
boven
de
borstwering
van
wit
en
zwart
marmer,
is
uitgevoerd
door
Janus
Lutma
den
Jonge.
Vóór
dit
monu
-
mentale
hek
was
de
Troon
opgericht,
bij
de
Inhuldiging
van
Koningin
Wilhelmina
op
6
September
1898.
Aan
deze
groote
gebeurtenis
herinnert
ook
het
gedenkraam
aan
de
Damzijde.
Bij
de
rondwandeling
heeft
prof.
Slothouwer
zich
verdienstelijk
gemaakt
door
velerlei
inlichtingen
en
een
ander
bestuurslid,
de
heer
De
Balbian
V
erster,
heeft
nog
bijzonderheden
medegedeeld
over
enkele
voorname
grafmonumenten.
De
prachtige
tombe
van
De
Ruyter
is,
na
de
luisterrijke
begrafenis
in
1677,
door
jjombout
Verhuist
in
1681
voltooid.
Deze
kunstenaar
heeft
een
langen
werktijd
gehad,
want
het
is
bekend
dat
hij
te
samen
met
Willem,
eender
zonen
van
den
grooten
Hendrick
de
Keyser,
de
graftombe
heeft
vervaardigd
inde
Oude
Kerk
te
Delft,
ter
gedachtenis
aan
den
admiraal
Maarten
Harpertszoon
Tromp,
die
in
1653
bij
Ter
ïleyde
sneuvelde.
Het
lag
voor
de
hand
om
aan
dezelfde
makers
te
denken
bij
de
graftombe
van
Jan
van
Galen,
in
hetzelfde
jaar
na
den
slag
van
Livorno
bezweken,
omdat
dit
werk
daarmede
overeenstemt.
Dit
vermoeden
werd
93