Tekstweergave van GA-1928_JB025_00179

Deze tekst is automatisch getranscribeerd en kan fouten bevatten.
passagiën van de heilige schrifture, spreeckende van Godes eeuwige predestinatie ende andere poincten daarvan dependerende. Was het niet doenlijk gebleken, een formule te vinden, waarop de Remonstrantse en Contra-Remonstrantse godgeleerden elkaar verstonden, volslagen ónmogelijk was het, de begrippen van de strenge Cal - vinisten over de inrichting van hun Kerk, speciaal die betreffende de verhouding van Kerk en Overheid, in overeenstemming te brengen met de eisen, die Olden - barnevelt met steeds meer klem begon te stellen. Het was niet maar een verschil van theoretisen aard, het werd een bittere strijd om de macht, een strijd op leven en dood. Oldenbarnevelt, eenmaal begonnen het kerkdijk geschil in enge bedding te leiden, moest gaan dijken. . dijken. . tegen de opbruisende stroom, tot de door - braak niet meer te voorkomen was. Wat toch te doen, als de Resolutie tot Vrede niet tot vrede leidde; als de plaatselijke overheden te zwak waren om te grijpen naar het middel, dat hun sedert 1612 ten dienste gestaan had: de toepassing van enige artikelen der kerkorde van 1391? Met klimmend ongeduld zag Oldenbarnevelt de verwarring toenemen. Bij provisie had men de regelen van kerkorde toepasselijk verklaard. Zij waren bovendien facul - tatief gesteld, en al luidde het heel bars inde resolutie, dat „een yegelijk inde voor - segde Steden, Heerlicheden ende Dorpen selve sal gehouden wesen also te ghehenghen ende ghedoogen, sonder eemge contradictie ofte tegensegghen , het hing uitsluitend af van de meerdere of mindere mate, dat de plaatselijke Overheid zich wist te doen gelden, of dit al dan met een dode letter zou blijven. De Staten konden toezien. En wat hun, wat Oldenbarneveldt vooral, de handenbond, was de overstemde minder - heid, dat was Amsterdam. Inde loop van het jaar 1613 werd de toestand voor de leiding onhoudbaar. Vlak naast de deur, in Den Haag, begon Rosaeus zijn actie, die tot scheuring zou leiden. Hij werd afgezet. En m de Staten was reeds in September mededeling gedaan vaneen vergadering van over de dertig (natuurlijk Contra- Remonstrantse) predikanten, te Amsterdam. Ook wilde men weten, dat tegen het eind van de maand September aldaar een twede vergadering gehouden zou worden van predikanten uit verschillende provinciën. Het stond alzoo te vrezen, dat men binnenkort, buiten medeweten van, ja ondanks ’s Lands Staten, een soort nationale kerkvergadering (kleine synode genoemd) bijeen zou zien, waarvan men licht bevroeden kon, dat zij dienen moest, om de gevreesde Nationale Synode voor te bereiden. Een daartoe strekkend verzoek aan de Staten- Generaal was al het minste, wat men van zoon bijeenkomst mocht verwachten. Men herinnerde zich nog levendig, dat in 1611 de deputaten van de gewestehjke classes 131