Tekstweergave van GA-1928_JB025_00175
Deze tekst is automatisch getranscribeerd en kan fouten bevatten.
vooral
in
kerkelijke
zakenwas,
voortdurend
voor
ogen:
10.
uitsluiting
van
dein
geschil
zijnde
leerstellingen
van
behandeling
voor
de
verzamelde
gemeente;
10.
directe
invloed
van
de
Overheid
op
de
organen
der
Kerk
door
zeggenschap
bij
de
benoe
-
ming
van
kerkelijke
personen
(predikanten,
ouderlingen)
en
controle
op
de
kerkelijke
vergaderingen
(kerkeraad,
classicale
vergadering,
synode).
Dat
Oldenbarnevelt
op
lichtvaardige
wijze
de
machtskwestie
aan
de
Kerk
gesteld
heeft,
kan
men
niet
beweren.
Herhaalde
malen
hebben
de
Staten
gepoogd,
de
twistende
partijen
tot
een
vergelijk,
althans
tot
wederzijdse
duiding
te
brengen.
Toen
daar
geen
kans
op
was,
heeft
Oldenbarnevelt
een
zoo
krap
mogelijke
omschrij
-
ving
van
de
verschillen
tussen
beide
partijen
op
het
stuk
van
de
praedestinatie,
vervat
inde
z.g.
vijf
punten
van
de
Haagse
Conferentie
van
1611,
tot
basis
van
zijn
handelen
gemaakt.
De
predikanten
kregen
(1612)
de
aanmaning,
het
in
die
vijf
punten
vervatte
op
de
kansel
te
laten
rusten
en
den
Steden
en
Dorpen
werd
in
overweging
gegeven
(een
en
ander
bij
Statenresolutie
natuurlijk)
bij
provisie
enige
bepalingen
van
de
ontwerp-kerkorde
van
1591
van
toepassing
te
verklaren
en
in
werking
te
stellen.
Onmiddellijk,
en
van
hun
standpunt
zeer
terecht,
verhieven
de
Contra-Remon
-
strantse
predikanten,
onder
welke
spoedig
Jacobus
Tnglandus
van
Amsterdam
de
leiding
zou
nemen
1
,
hun
stem
tegen
deze
overheidsbemoeiing,
die
zij
als
een
bedreiging
van
de
Kerke
Christi
beschouwden.
En
van
nu
af
gaat
het
crescendo
in
actie
en
tegenactie,
tot,
bij
het
vermeerderen
van
de
spanning,
Oldenbarnevelt
bemerkt,
dat
hij
de
Staat
met
m
zijn
hand
heeft.
Nog
is
de
tijd
niet
gekomen,
om
door
middel
van
de
Staten
een
beroep
te
doen
op
Maurits’
medewerking,
die
hem
met
geworden
zal.
Maar
duidelijk
treedt
reeds
nu
aan
het
licht,
dat
ook
de
Staten
zelf
niet
eensgezind
achter
hem
staan:
Amsterdam
is
tegen.
En
in
het
gevolg
van
Amsterdam:
Dordrecht,
Enkhuizen,
Edam,
Pur
-
merend.
Amsterdam
breekt
weder
de
staatseenheid,
zooals
het
in
oppositie
stond
bij
het
sluiten
van
het
Twaalfjarig
Bestand.
En
dat
niet
alleen.
Te
Amsterdam
worden
bijeenkomsten
van
Contra-Remonstrantse
predikanten
gehouden,
veilig
voor
de
greep
der
Staten;
van
daar
gaan
predikanten
uit,
om
inde
conventiculen
of
scheurkerken
der
Calvinisten
op
te
treden;
m
Schieland,
waar
straks
de
beruchte
keur
(ook
het
werk
van
Hugo
de
Groot,
op
last
van
Rotterdam)
tegen
de
afge
-
-1
Sedert
1610
predikant
te
Amsterdam.
Zie
over
deze
zeer
miskende
figuur:
Dr.
H.
W.
ter
Haar,
Jacobus
Tngland.
127