Tekstweergave van GA-1925_MB012_00071
Deze tekst is automatisch getranscribeerd en kan fouten bevatten.
AMSTELODA.MUM
,,Ondanks
het
bizarre
sujet
wist
de
meester
inde
eerste
plaats
ordonnantie
en
kleur
aan
zijn
idealen
dienstbaar
te
maken.
Een
kleuren
-
samenstel
dat
inde
marmeren
schemering
van
het
Raadhuis
wonderlijk
moet
hebben
ge
-
sproken.
Wit
met
een
groenig
reflex,
helder
blauw,
bleek-rood
en
parelmoerige
onzeker
-
heden,
verbonden
door
het
bleeke
bruin
van
een
gouden
achtergrond.
Een
uitvoering
ge
-
heel
onverwacht,
vlakke
kleuren
door
vast
-
omlijnde
contouren
begrensd,
als
het
ware
de
suggestie
vaneen
fresco-techniek
die
de
po
-
gingen
van
Puvis
de
Chavannes
voorspelt
en
overtreft.
Kortom
in
alles
een
exceptie,
in
kleur
en
uitvoering
met
de
Staalmeesters
een
tegenstelling:
hoe
dikwijls
is
dezen
geweldige
het
ongewone
eigen
geweest!
En
wat
de
com
-
positie
betreft,
het
was
alsof
Leonardo,
Rafaël
en
Michelangelo,
Veronese,
Tintoretto
en
Rubens
geworsteld
hebben
om
dit
schema
van
ineengrij
pende
figuren,
dit
breken
van
even
-
wichten
en
afwegen
van
massa’s,
dit
hooge
spel
van
het
onsymmetrische
met
strenge
sym
-
metrie
voor
te
bereiden
en
mogelijk
te
maken.
„Bezie
en
ontleed
de
schetsen
die
zijn
eerste
invallen
voor
den
Civilis-opbouw
vasthouden
en
welke
hij
vervolgens
aan
zijn
scherp
over
-
wegend
oordeel
onderwerpt.
Zijn
kleine
krab
-
bels
toonen
aan
hoe
met
de
keuze
van
het
motief
tegelijk
de
definitieve
compositie
in
haar
hoofdlijnen
als
met
sprongen
bemachtigd
wordt.
Wandschildering,
die
niet
door
het
wilde
gebeuren
maar
door
de
veldheers-kalmte
der
distributie
overweldigt.
„De
plaatsing
inde
hoogte
valt
voordeelig
samen
met
het
diep
gelegen
oogpunt,
dat
Rem
-
brandtin
deze
jaren
verkiest.
Een
reeks
treden,
evenwijdig
aan
den
voorgrond,
voert
als
het
ware
den
toeschouwer
uit
zijn
laagte
op
naar
een
verheven
terras.
Leeuwen,
plomp
gehou
-
wen,
Holland’s
wapendier,
flankeeren
dien
op
-
gang
en
accentueeren
de
klassieke
monumenta
-
liteit.
Gevat
in
wijde
koelbekkens
met
vier
-
kante
handvaten,
herhalen
primitieve
schenk
-
kannen
den
stijl
dier
barbaarsch-heraldische
dorpelwachters.
Had
hij
in
dit
vroeg-histori
-
sche
tijdperk
geleefd,
het
kon
niet
doordringen
-
der
begrepen
zijn.
Zwaar
verwulfsel
op
mas
-
sale
pijlers
overspant
het
verheven
podium
en
door
open
bogen
peilt
de
blik
de
sombere
diepte
van
het
Schakerwoud.
De
hoofdfiguur
voor
een
velum
gezeten
breekt
de
symmetrie,
die
door
het
opponeeren
van
donkere
massa’s
hersteld
wordt.
Samengehurkt
inde
hoeken
aanschouwt
een
geheel
koor
van
bevende
vol
-
gelingen
en
verschrikte
dienaars
de
sacrale
handelingen
der
dischgenooten.
Flikkeringen
van
staal
en
licht
doorkruisen
het
tooneel,
dat
door
de
zware
lijnen
die
het
oppervlak
be
-
heerschen,
toch
de
gebondenheid
eener
fatale
en
daverende
grootschheid
behoudt.
„Een
oogenblik
is
het
wonderwerk
in
het
Raadhuis
te
zien.
Daarna
nemende
amster
-
damsche
Regenten
terloops
en
als
ware
het
niets
de
beschikking
die
het
doek
verdwijnen
doet.
Een
overwinning
van
de
stedelijke
tradi
-
ties
die
een
nederlaag
werd
van
de
hollandsche
cultuur.
Werd
er
ooit
vernietigender
oordeel
uitgesproken
dan
Amsterdam
het
hier
deed
over,zich
zelf?”
Amsterdam:
een
modelstad.
Inde
’s
hertogenbossche
Maandag-morgen
van
10
Augustus
staat
een
beschouwing
over
Amster
-
dam;
een
modelstad.
Bewoners
der
provincie
hebben
vaak
een
vooroordeel
tegen
Amster
-
dam:
het
is
een
stad
vol
zonde.
Het
is
een
gewoon
verschijnsel,
dat
zich
in
het
buiten
-
land
ook
openbaart
tegen
Parijs,
Berlijn,
I.onden
en
New-York,
een
gevolg,
deels
van
misverstand
en
onwetendheid,
deels
van
jalousie,
deels
vaneen
onbewust
doorwerkend
historisch
motief:
Amsterdamwas
altijd
een
staatje
ineen
staat,
waar
het
kapitaal
zijn
invloed
ook
inde
provincie
deed
gelden.
Een
bezoek
aan
Amsterdam,
zelfs
vaneen
paar
weken
leert
den
provinciaal
de
stad
niet
kennen.
Hij
ziet
vooral
de
vermaaks
-
inrichtingen,
die
een
vermaaks-industrie
ge
-
worden
zijn.
Bovendien,
geheime
clubs,
opium
-
kitten,
speelholen
en
een
ultra-onzedelijk
tooneel
zijn
hier
niet.
Amsterdam
is
geen
stad
waar
men
iets
tegen
moet
hebben,
maar
het
is
een
model-stad
om
trotsch
op
te
zijn
en
om
lief
te
hebben.
Amsterdam
is
onverge
-
lijkelijk
schoon,
haar
silhouet
een
unicum
in
de
wereld,
ook
in
haar
nieuwste
wijken.
Verge
-
lijk
deze
met
de
architectuur
te
Brussel,
Parijs
Berlijn,
Londen
of
onverschillig
waar
en,
weer
komt
Amsterdam
boven
aan
de
lijst.
Zoo
ook
is
er
een
hemelsbreed
verschil
tusschen
onze
tramwagens
en
de
knarsende
en
ver
-
waarloosde
tramwagens
in
andere
meest
latijnsche
steden;
tusschen
het
restauratie-be
-
drijf:
~de
beroemde
joodsche
broodjeswinkels
met
hun
puike
waar
en
lage
prijzen
zijn
nergens
zóó
te
vinden”.
~Zoo
is
Amsterdam
in
vele
opzichten
van
grooter
en
minder
belang
een
stad
waarvan
men
de
weerga
niet
gauw
zal
aa
itreffen.”
J-
W.
E.
Portugeesche
Joden.
Bij
Menno
Hertzberger
alhier
is
verschenen
een
goed
geïllustreerd
boek
van
182
bladzijden,
waarin
de
heer
J.
S.
da
Silva
Rosa
beschrijft
de
ge
-
geschiedenis
der
portugeesche
Joden
te
Am
-
sterdam,
Die
geschiedenis
loopt
van
1593
tot
1925.
Het
is
natuurlijk
onmogelijk
dit
uit
-
voerig
geschrift,
dat
een
tijdsverloop
van
ruim
330
jaren
bestrijkt
hier
ineen
paar
woor
-
den
samen
te
vatten.
Uit
den
aard
der
zaak
wordt
inde
eerste
plaatskerk-
en
kerkelijke
geschiedenis
gegeven,
en
bovendien
leest
men
heel
wat
wetenswaardigs,
over
het
geen
de
portugeesche
Joden
geweest
zijn
op
het
gebied
van
schoolinrichting,
drukkerij-wezen,
nijver
-
heid
als
suikerraffinaderij,
journalistiek
en
me
-
dicijnen,
hun
aandeel
inde
politiek
der
lands-
63