Tekstweergave van GA-1924_MB011_00082

Deze tekst is automatisch getranscribeerd en kan fouten bevatten.

AMSTELODAMUM portugeesche synagoge belast. Het heiwerk kwam gereed op 25 April 1670, de eerste steenlegging vond plaats op 1 Mei 1670. Op den eersten dag van het Paaschfeest A. M. 5431 (25/26 Maart 1671) werd de synagoge ingewijd, met liefdevollen trots door de gemeenteleden genoemd „de Groote Synagoge”, welken naam zij behouden heeft, al is zij kleiner van grondoppervlak dan dein 1752 voltooide „Nieuwe Syna - goge”. Gelegen ineen pittoreske omgeving, die vele teekenaars verlokte hun pen aan de afbeelding ervan te wijden, en staande aan den openbaren weg, niet verborgen in slop of steeg, legt zij nog steeds getuigenis af van den ruimen blik van Amstel’s machtige Burgemeesteren, die de toestemming tot den bouw hebben verleend. De mannenvergadering der synagoge, die het geheele parterre inneemt heeft tot afmetingen 17,33 bij 16,67 M., de hoogte, van den vloer tot inde booggewelven, die de kap vormen, bedraagt 14 M. Van het exterieur der Synagoge is feitelijk alleen de zijde aan het Jonas Daniël Meijerplein nagenoeg onveranderd gebleven. Aan de voorzijde inde Nieuwe Amstel - straat is de voorpui eenige malen gewijzigd. De tegenwoordige pui, vervaardigd van bloksteen uit de groeven van Rochefort, dateert van 1823. Inwendig heeft de synagoge grootere veranderingen ondergaan. Alleen de witmarmeren Heilige Arke, die bij den bouw is geschonken door R. Abraham Auerbach, uit Cösfeld, de vrouwengalerijen gedragen door de vier kolommen, die ook de kap dragen, dein 1912 herontdekte balkenzoldering en de witte muren herinneren aan het oude interieur. De bij den bouw gemaakte steenen vloer is reeds inde achttiende eeuw verwijderd. Bij de restauratie in 1912/13 werd het meubilair grootendeels vernieuwd. Boven de Heilige Arke werden toen ramen van gebrand glas aangebracht, en voorts inde synagoge een electrisch licht- en een verwarmingsinstallatie. De herdenking van het tweehonderd vijftig jarig bestaan der synagoge in 1921 ontving een stoffelijken vorm door het doen aanbrengen vaneen eikenhouten lambrizeering, waarboven vier friezen van palissanderhout, die de innige relatie, tusschen de stad Amsterdam en haar hoog - duitsche joodsche gemeente van oudsher bestaande, in woord en beeld verkondigen. De bouw van de synagoge heeft f 33000 vereischt. Van de Weeskamer werd een bedrag van f 16000 ter leen ontvangen tegen een rente van 4 pCt. Om de bouwkosten volledig te kunnen bestrijden, moesten Parnassijns overgaan tot den verkoop van zitplaatsen, analoog aan het gebruik bij enkele hervormde kerken bestaande. De verkoop van de zitplaatsen, waarvan slechts weinigen het volledige eigendom der gemeente bleven, heeft opgeleverd de som van f 28478. Nog steeds zijn een groot aantal zitplaatsen in particulier bezit. De Groote Synagoge is reeds kort na haar stichting een van de bezienswaardig - heden van Amsterdam geworden. J. N. Jacobson Jensen noemt in zijn Reizigers te Amsterdam een aantal reizigers op, die de Groote Synagoge hebben bezocht en hun indrukken ervan weergegeven. Vermeld zij hier het bezoek in 1677 van de italiaan - sche edellieden Guido en Guilio de Bovio die aanteekenen ~ci (gli Ebraei) hanno duo Synagoghi I’una e I'altra magnifiche, quella detta de Tedeschi ê de bellezza inferiori all ’altra dePortughesi chi è somtuosa” en dat van Johan Beckmann, die haar bezocht ineen tijdvak, dat de bouwstijl veel luxueuser en zwieriger was geworden, en aanteekent: „die drei prachtigen Synagogen der Juden sind bekannt genug, sie (die Juden) haben hier eben die Rechte die die Christen haben, mann nennt sie durchgehend „koopman”. Wij begrijpen de verwondering van dezen! Reeds echter een eeuw vroeger hadden bij resolutie van 12 Juli 1657 de Algemeene Staten de Joden erkend als onderdanen van Hun EdelHoogmogenden en ingezetenen van de Vereenigde Nederlanden. Doch behalve van de bezoeken van reizigers en begrijpelijker wijze van geloofs - genooten, die Amsterdam, de metropolis in Israël, waar zich om de Groote Synagoge 74