Tekstweergave van GA-1924_MB011_00018

Deze tekst is automatisch getranscribeerd en kan fouten bevatten.

AMSTELODAMUM Sinds geruimen tijd is de geheele oplaag van de Vroedschap van Amsterdam uitver - kocht, en is dit werk slechts antiquarisch tegen zeer hoogen prijs verkrijgbaar Een herdruk van het geheel zou zeer zeker niet ongewenscht zijn geweest; wij kunnen ons • echter levendig voorstellen, dat de schrijver geen lust gevoelde zich aan den daar - mede gepaard gaanden omvangrijken arbeid opnieuw te wijden. Het mocht een onbegonnen werk heeten al het verzamelde materiaal nogmaals te controleeren • drukfouten, vergissingen en kleine oneffenheden want evenmin als alle menschen - werk is de Vroedschap absoluut volmaakt te verwijderen, en voorts de geheele genealogische litteratuur, die sinds de verschijning van het boek was gepubliceerd voor zoover zij Amsterdam betreft, met het oog op mogelijke aanvullingen door té werken. Was dit dus uitgesloten, eene afzonderlijke uitgave van de Inleiding, waarop trouwens voortdurend was aangedrongen, scheen niet ónmogelijk. Het feit, dat de enaat dei Universiteit van Amsterdam den heer Elias honoris cansa den doctors - titel schonk, gaf dezen aanleiding om daarvoor dooreen daad dank te betuigen • deze daad was de omwerking zijner Inleiding. En zoo verscheen in het najaar van 1923 bij Martmus Nijhoff te ’s-Gravenhage het kostelijk boek, dat niemand, die belang stelt m de geschiedenis van ons Vaderland ongelezen mag laten Het zij mii vergund het hier kortelijk aan te kondigen. Het geheel, dat inde eerste uitgave niet was verdeeld, is thans ineen elftal hoofd - stukken gesplitst, waardoor de overzichtelijkheid zeer wordt bevorderd. In menig opzicht nieuw is het eerste dezer onderdeden, dat handelt over het oude roomsch - kathoheke Patriciaat en de alteratie van 1578. Dr. Elias wijst er op, hoe de kiem der aristocratische famiheregeering in onze stad reeds in het laatst der veertiende eeuw valt aan te wijzen. Tot ergerlijke uitwassen kwam het echter eerst inde zestiende eeuw, toen mr. Hendrick Dircksz., „een sluw en gewetenloos, maar begaafd en ener - giek man”, er in slaagde, met zijn familiekring, het opperbewind der stad aan zich te trekken. Zijn strijd met den schout Bardes leidde ten slotte tot een „doleantie”, eene klacht vaneen groot aantal aanzienlijken bij de landsregeering in 1564; en uit den kring dier malcontenten kwam veertien jaren later, na de Alteratie van'26 Mei 1578. de nieuwe regeering voort. De gematigde politiek— ook tegenover de roomsch - gezmden der nieuwe regenten wordt in het tweede hoofdstuk geschetst. Het be - ginsel, zooals de oude Hooft het formuleerde, dat „de rijcksten, eerbaersten ende notabelste personen” het meest geschikt waren om stad en land te besturen, bleef gehandhaafd, en de noodzakelijkheid om aan het bestuur vastheid te geven leidde als van zelf, evenals vóór 1578, tot eene famiheregeering. Voorts lag het inden aard der zaak, dat telkens een of meer sterke mannen op den voorgrond traden, bij wie de leiding het „magnificat” zooals men het noemde berustte. Willem Bardes en Reymer Cant waren na 1578 de eerste dezer „principale hoofden”. Het belang van den handel was het richtsnoer der politiek van de „oude geuzen” die m 1578 op het kussen waren gekomen. En het bleef dit ook voor hunne navol - gers, toen, tegen het begin der zeventiende eeuw, dein het derde hoofdstuk geteekende „nieuwe tijd” aanbrak, waarin de schatten van Oost-Indië voor ons werden ont - sloten. Ook die van West-Indië werden begeerd ; vandaar de oppositie van Amster - dam tegen het door Van Oldenbarnevelt doorgedreven twaalfjarig bestand. Oppor - tunisten, die hun eigen belang zagen bedreigd, verbonden zich met ernstige mannen, wien het om den triomf van het Calvinisme te doen was, en zoo werd „Amsterdam Calvinistisch , naar het vierde hoofdstuk ons leert. Leider werd ten slotte de stoere Remier Pauw. Met den steun van Amsterdam kon Maurits de hem door de Staten- Oeneraal opgedragen maatregelen tegen Oldenbarnevelt en zijne aanhangers, die door hunne „scherpe Resolutie” den burgeroorlog hadden ontketend, volvoeren. Na den val van den grijzen staatsman, stond niets meerde oprichting der West-Indische 10