Tekstweergave van GA-1923_MB010_00036
Deze tekst is automatisch getranscribeerd en kan fouten bevatten.
AMSTELODAMUM
houten
dekvloeren,
in
1808,
is
te
veront
-
schuldigen;
het
handhaven
van
deze
ontsie
-
ringen
inde
negentiende
eeuw,
waarin
alle
piëteit
voor
monumenten
van
geschiedenis
en
kunst
verre
waste
begrijpen.
Maar
wat
er
van
tezeggen,
dat
thans,
nu
het
departement
van
Onderwijs,
Kunsten
en
Wetenschappen
zijn
wakend
oog
laat
gaan
over
onze
monu
-
menten,
en
een
speciale
commissie
is
be
-
last
met
hunne
verzorging
en
instandhou
-
ding,
het
merkwaardigste
en
indrukwekkend-'
ste
monument
in
het
hart
der
hoofdstad
geschonden
blijft
terwijl
herstel
van
den
ouden
toestand
zonder
veel
moeite
mogelijk
is
zonder
dat
éénige
poging
wordt
onder
-
nomen
om
daarin
verandering
te
brengen?
Zijnde
door
schotten
gevormde
galerij
-
stukken
onmisbaar
om
het
gebouw
als
konink
-
lijk
paleis
te
kunnen
blijven
gebruiken?
Wanneer
een
arm
stedeke
een
kunstig-ge
-
dreven
beker
wil
verkoopen,
wanneer
een
gemeente
zich
wil
ontdoen
van
klokken,
wanneer
een
stad
meer
of
minder
belang
-
wekkende
gebouwtjes
wil
sloopen,
heft
Den
Haag
en
het
is,
in
’t
algemeen,
goed
dat
dit
geschiedt
waarschuwend
den
vinger
op.
Maar
ditzelfde
den
Haag
laat
stilzwijgend
’s
werelds
achtste
wonder
in
geschonden
staat,
omdat
het
wél
geld
over
heeft
voor
’t
bouwen
en
inrichten
van
departementale
verblijven,
die
rijk
worden
gemeubileerd
en
gestoffeerd,
(vóór
den
malaise-tijd
natuurlijk),
maar
niet
voor
een
koninklijk
verblijf
onzer
vorsten,
uit
het
geliefde
Oranjehuis
nog
wel".
Ook
inde
Telegraaf
van
17
Maart
(Av,
II)
breekt
mr.
Loosjes
een
lans
voor
zijn
denk
-
beeld.
Hij
besluit
zijn
artikel
aldus:
„Am
-
sterdam
zal
zijn
stadhuis
herwinnen,
nu
of
„straks”,
heeft
prof.
Brugmans
geschreven.
Heel
mooi
1
Maar
het
valt
ten
sterkste
te
betwijfelen,
of
Amsterdam
het
zal
herwinnen
door
in
zijn
zwijgen
te
blijven
volharden.
Amsterdam
moet
zijn
stadhuis
willen
her
-
winnen.
Moge
het
dan
eindelijk
dien
wil
toonen!”
J.
W.
E.
Het
orgel
inde
hersteld
evangelisch
luthérsche
kerk.
Inde
Nieuwe
Rotter
-
damsche
Crt.
van
12
Februari
schreef
ik
:
„Toen
in
1793
het
kerkgebouw
van
deze
gemeente,
wier
leden
zich
om
kerkelijke
ge
-
schillen
hadden
afgescheiden
van
de
luthersche
Kerk
en
gekomen
waren
tot
een
eigen
orga
-
nisatie,
voltooid
was,
heeft
zich
ras
de
nood
-
zakelijkheid
doen
gevoelen
in
deze
kerk
aan
den
Kloveniersburgwal
ook
een
orgel
te
hebben.
Dooreen
legaat
en
door
giften
werden
de
noodige
gelden
gevonden;
bij
contract
van
14
Maart
1793
werd
de
bouw
opgedragen
aan
den
amsterdamschen
orgelmaker
Johannes
Strumphler,
aan
Ziesenis
de
ordonnantie
en
decoratie
van
het
front;
1
Juli
1796
werd
het
nieuwe
orgel
ingewijd.
Sedert
heeft
het
instrument
onafgebroken
dienst
gedaan.
Maar
welke
goede
eigenschappen
het
ook
had
en
nog
heeft,
uit
den
aard
der
zaak
werd
door
het
voortgaan
der
tijden
de
geluids-kwaliteit
steeds
minder
geschikt
voor
de
reproductie
van
onze
tegenwoordige
orgel
-
muziek,
die
klanken
behoeft,
welke
130
jaar
geleden
niet
bestonden.
Dat
gemis
heeft
zich
inde
laatste
jaren
steeds
krachtiger
doen
gevoelen.
Immers,
toen
vijf
en
twintig
jaar
geleden
de
heer
Jan
Zwart,
organist
te
Capelle
a[d
IJsel,
tot
organist
van
dit
orgel
benoemd
werd,
begon
deze
dadelijk
ook
orgelbespelingen
buiten
den
kerkdienst
om
te
geven.
Daarmede
heeft
hij
succes
gehad.
Zijn
orgelbespelingen
worden
druk
bezocht
en
zijn
gaan
behooren
tot
een
niet
te
verwaarloozen
element
in
het
amster
-
damsche
muziekleven.
Maar,
hoezeer
ook
vervuld
van
eerbied
voor
het
oude
orgelgeluid,
het
gemis
aan
moderne
klanken
belemmerde
hem
in
zijn
streven.
Door
het
college
van
ouderlingen
is
toen
getracht,
als
huldigings-blijk
bij
zijn
vijf
en
twintig
jarig
jubileum,
den
heer
Zwart
aan
te
bieden
een
orgel,
zijner
waardig.
Mijn
advies
werd
gevraagd
en
ik
adviseerde
;
be
-
houdt
het
oude
instrument;
voegt
er
aan
toe
een
nieuw
instrument,
zoodanig
gedisponeerd,
dat
het
geluid
zich
aanpast
aan
het
oude,
Aldus
is
geschied.
Door
den
orgelmaker
A.
Bik
te
Amsterdam
is
het
orgel
schoongemaakt,
waar
noodig
hersteld
en
nieuw
geïntoneerd,
alles
met
strikte
eerbiediging
van
het
historisch
be
-
staande
;
ineen
daartoe
nieuw
gebouwd
vertrek
achter
het
orgel
is
het
nieuwe
gedeelte,
bestaande
uit
acht
manuaal-
en
twee
pedaal
-
stemmen,
geplaatst,
en
met
het
oude
in
ver
-
binding
gebracht
door
buizen-pneumatiek.
Gisteren
is
het
aldus
vergroote
orgel
inden
morgendienst
ingewijd
door
ds.
Westermann,
die
niet
naliet
in
zijn
predikatie
over
psalm
93
vers
1
iste
ged.,
zijn
erkentelijkheid
te
be
-
tuigen
over
de
aanwezigheid
van
onder
-
scheidene
officieele
personen
;
den
heer
burge
-
meester
van
Amsterdam,
vertegenwoordigers
der
kerkelijke
Commissie,
van
de
Evangelisch-
Luthersche
gemeente,
van
het
Genootschap
Amstelodamum
en
van
het
Koninklijk
Oudheid
-
kundig
Genootschap.
Evenals
inde
Lutersche
kerkte
’s-Graven
-
hage,
waar
iets
dergelijks
op
mijn
advies
door
denzelfden
orgelmaker
Bik
een
paar
jaar
geleden
is
tot
standjgebracht,
is
ook
hier
het
nieuwe
werk
opgesteld
ineen
zwelkast
en
bespeelbaar
van
het
derde
klavier
uit.
Door
een
omschakelaar
is
het
mogelijk
gemaakt,
dat
het
eveneens
bespeelbaar
is
op
het
tweede
klavier,
wat
gedaan
is
om
de
registratie
-
mogelijkheden
en
daardoor
het
aantal
klank
-
kleuren
te
vergrooten.
J.
W.
E.
Amsteedamsche
bouwstijl.
De
heer
J.
J.
P.
Oud
hield
8
Maart
een
voordracht
voor
28