Tekstweergave van GA-1923_MB010_00036

Deze tekst is automatisch getranscribeerd en kan fouten bevatten.
AMSTELODAMUM houten dekvloeren, in 1808, is te veront - schuldigen; het handhaven van deze ontsie - ringen inde negentiende eeuw, waarin alle piëteit voor monumenten van geschiedenis en kunst verre waste begrijpen. Maar wat er van tezeggen, dat thans, nu het departement van Onderwijs, Kunsten en Wetenschappen zijn wakend oog laat gaan over onze monu - menten, en een speciale commissie is be - last met hunne verzorging en instandhou - ding, het merkwaardigste en indrukwekkend-' ste monument in het hart der hoofdstad geschonden blijft terwijl herstel van den ouden toestand zonder veel moeite mogelijk is zonder dat éénige poging wordt onder - nomen om daarin verandering te brengen? Zijnde door schotten gevormde galerij - stukken onmisbaar om het gebouw als konink - lijk paleis te kunnen blijven gebruiken? Wanneer een arm stedeke een kunstig-ge - dreven beker wil verkoopen, wanneer een gemeente zich wil ontdoen van klokken, wanneer een stad meer of minder belang - wekkende gebouwtjes wil sloopen, heft Den Haag en het is, in ’t algemeen, goed dat dit geschiedt waarschuwend den vinger op. Maar ditzelfde den Haag laat stilzwijgend ’s werelds achtste wonder in geschonden staat, omdat het wél geld over heeft voor ’t bouwen en inrichten van departementale verblijven, die rijk worden gemeubileerd en gestoffeerd, (vóór den malaise-tijd natuurlijk), maar niet voor een koninklijk verblijf onzer vorsten, uit het geliefde Oranjehuis nog wel". Ook inde Telegraaf van 17 Maart (Av, II) breekt mr. Loosjes een lans voor zijn denk - beeld. Hij besluit zijn artikel aldus: „Am - sterdam zal zijn stadhuis herwinnen, nu of „straks”, heeft prof. Brugmans geschreven. Heel mooi 1 Maar het valt ten sterkste te betwijfelen, of Amsterdam het zal herwinnen door in zijn zwijgen te blijven volharden. Amsterdam moet zijn stadhuis willen her - winnen. Moge het dan eindelijk dien wil toonen!” J. W. E. Het orgel inde hersteld evangelisch luthérsche kerk. Inde Nieuwe Rotter - damsche Crt. van 12 Februari schreef ik : „Toen in 1793 het kerkgebouw van deze gemeente, wier leden zich om kerkelijke ge - schillen hadden afgescheiden van de luthersche Kerk en gekomen waren tot een eigen orga - nisatie, voltooid was, heeft zich ras de nood - zakelijkheid doen gevoelen in deze kerk aan den Kloveniersburgwal ook een orgel te hebben. Dooreen legaat en door giften werden de noodige gelden gevonden; bij contract van 14 Maart 1793 werd de bouw opgedragen aan den amsterdamschen orgelmaker Johannes Strumphler, aan Ziesenis de ordonnantie en decoratie van het front; 1 Juli 1796 werd het nieuwe orgel ingewijd. Sedert heeft het instrument onafgebroken dienst gedaan. Maar welke goede eigenschappen het ook had en nog heeft, uit den aard der zaak werd door het voortgaan der tijden de geluids-kwaliteit steeds minder geschikt voor de reproductie van onze tegenwoordige orgel - muziek, die klanken behoeft, welke 130 jaar geleden niet bestonden. Dat gemis heeft zich inde laatste jaren steeds krachtiger doen gevoelen. Immers, toen vijf en twintig jaar geleden de heer Jan Zwart, organist te Capelle a[d IJsel, tot organist van dit orgel benoemd werd, begon deze dadelijk ook orgelbespelingen buiten den kerkdienst om te geven. Daarmede heeft hij succes gehad. Zijn orgelbespelingen worden druk bezocht en zijn gaan behooren tot een niet te verwaarloozen element in het amster - damsche muziekleven. Maar, hoezeer ook vervuld van eerbied voor het oude orgelgeluid, het gemis aan moderne klanken belemmerde hem in zijn streven. Door het college van ouderlingen is toen getracht, als huldigings-blijk bij zijn vijf en twintig jarig jubileum, den heer Zwart aan te bieden een orgel, zijner waardig. Mijn advies werd gevraagd en ik adviseerde ; be - houdt het oude instrument; voegt er aan toe een nieuw instrument, zoodanig gedisponeerd, dat het geluid zich aanpast aan het oude, Aldus is geschied. Door den orgelmaker A. Bik te Amsterdam is het orgel schoongemaakt, waar noodig hersteld en nieuw geïntoneerd, alles met strikte eerbiediging van het historisch be - staande ; ineen daartoe nieuw gebouwd vertrek achter het orgel is het nieuwe gedeelte, bestaande uit acht manuaal- en twee pedaal - stemmen, geplaatst, en met het oude in ver - binding gebracht door buizen-pneumatiek. Gisteren is het aldus vergroote orgel inden morgendienst ingewijd door ds. Westermann, die niet naliet in zijn predikatie over psalm 93 vers 1 iste ged., zijn erkentelijkheid te be - tuigen over de aanwezigheid van onder - scheidene officieele personen ; den heer burge - meester van Amsterdam, vertegenwoordigers der kerkelijke Commissie, van de Evangelisch- Luthersche gemeente, van het Genootschap Amstelodamum en van het Koninklijk Oudheid - kundig Genootschap. Evenals inde Lutersche kerkte ’s-Graven - hage, waar iets dergelijks op mijn advies door denzelfden orgelmaker Bik een paar jaar geleden is tot standjgebracht, is ook hier het nieuwe werk opgesteld ineen zwelkast en bespeelbaar van het derde klavier uit. Door een omschakelaar is het mogelijk gemaakt, dat het eveneens bespeelbaar is op het tweede klavier, wat gedaan is om de registratie - mogelijkheden en daardoor het aantal klank - kleuren te vergrooten. J. W. E. Amsteedamsche bouwstijl. De heer J. J. P. Oud hield 8 Maart een voordracht voor 28