Tekstweergave van GA-1920_MB007_00101
Deze tekst is automatisch getranscribeerd en kan fouten bevatten.
AMSTELODAMUM
damsche
kantoren
van
de
Haagsche
Post-,
voorhet
Nieuws
van
den
Dag-,
v
ooi
het
Handels
-
blad
en
de
door
zijn
directie
in
Augustus
1914
georganiseerde
straat-verkoop
van
losse
-
nummers,
waarbij
schrijver
in
herinnering
brengt
de
„twee
gewiekste
Joden-vrouwtjes,
juffrouw
Walvisch
en
juffrouw
Polak”,
die
met
haar
doordringende
stemmen
van
Singel
tot
Dam
hoorbaar,
het
„extra
ediesie”
cla
-
meerden
en
in
haar
ijver
de
tram
naholden
van
postkantoor
tot
bijna
de
St.
Luciensteeg.
Juffrouw
Walvisch
staat
er
nog,
„maar
het
„is
niks
meer
gedaan”.
Voorts
worden
herdacht
„de
hoofdstedelijke
nederzetting
van
de
Nieuwe
Rotterdammer,
waar
een
viertal
journa
-
listen
het
amsterdamsche
nieuws
verwerken
voor
het
groote
blad
aan
de
Maas”.
Vervol
-
gens
de
kantoren
van
het
nederlandsch
tele
-
graaf-agentschap,
het
oude
gebouw
van
Reuter,
waar
onder
één
dak
en
de
hoede
van
de
heeren
De
la
Mar,
Schlick
en
Nova
de
telegrammen
van
Reuter
en
van
Wolff
worden
bewerkt;
daarna
tot
aan
het
postkantoor
en
nog
’n
honderd
meter
verder
eenige
advertentie
-
bureaux.
Ten
slotte
accentueert
de
corres
-
pondentie
het
Kasteel
van
Aemstel,
waar
de
Tijd
en
andere
katholieke
bladen
„gemaakt”
worden,
de
Standaard
en
de
redactie-bureaux
van
de
Telegraaf
inde
Sint
Nicolaasstraat,
de
onaanzienlijke
Steeg
op
de
Voorburgwal
uitkomende.
J.
W.
E.
OUD
EN
NIEUW
UIT
AMSTERDAM’S
VERLEDEN
CoMENIUS
ALS
DOOPGETUIGE
IN
DE
OUDE
Kerkte
Amsterdam,
15
Februari
16Ö0.
Als
een
bewijs
hoe
de
geleerde
vluchteling
zich
spoedig
verbroederde
met
de
Protestanten
in
Nederland
en
dat
hij
onze
taal
machtig
werd,
moge
dienen,
dat
hij
op
bovengenoemde
datum
voorkomt
als
doopgetuige.
We
lezen
in
het
doopboek
der
Oudekerk
inde,
maand
Februari
1660
wat
volgt
:
Op
Sondag
den
15
dito
door
ds.
Laurentius
gedoopt:
ouders
:
Georgius
Hercules,
Maria
Newton
;
kind
:
Christijna
;
getuigen
:
Ds.
Johan
Amos
Comenius,
Johan
Scoda,
Neeltie
Isbrants,
Johanna
Auxbrebis.
Begrijpelijkerwijze
is
onze
eerste
vraag
:
wie
was
dit
echtpaar,
dat
het
voorrecht
genoot
Comenius
zóó
goed
te
kennen
?
Ik
heb
inde
klappers
op
de
gereformeerde
boeken
van
ondertrouw
te
vergeefs
naar
hen
gezocht,
en
ook
inde
puiboeken
(pui
=
de
pui
van
’t
stadhuis,
waar
de
niet-gereformeerden
werden
afgelezen).
Ook
inde
poorterboeken
komt
hij
niet
voor.
Wél
vond
ik
inde
puiboeken,
dat
twintig
jaar
vroeger
de
chirurg
Frans
Hercules
uit
Embden
hier
trouwde.
De
doop
-
ouders
moeten
dus
gehuwd
van
elders
zijn
gekomen,
want,
had
er
slechts
één
van
de
twee
hier
gewoond,
de
ondertrouw
zou
ver
-
meld
zijn
geworden.
Johan
Scoda
is
blijkbaar
een
met
hem
ge
-
vluchtte
Bohemer,
de
derde
zal
de
baker
ge
-
weest
zijn,
en
de
vierde
was
uiteen
aanzienlijke
familie
van
refugiés.
H.
J.
S.
Dr.
A.
Koyper
en
Amsterdam.
Of
-
schoon
niet
zelf
te
Amsterdam
geboren,
was
dr.
Kuyper
toch
de
zoon
vaneen
Amster
-
dammer
:
zijn
vader,
ds.
J.
F.
Kuyper,
werd
hier
in
1801
geboren.
In
1870
werd
dr.
Kuyper
predikant
bij
de
Nederduitsche
Hervormde
Gemeente
alhier
;
hij
was
de
eerste
predikant
die,
na
de
invoering
van
het
stemrecht
inde
Hervormde
Kerk,
door
het
kies-college
werd
beroepen.
Doch
reeds
eenigen
tijd
vroeger
was
hij
met
Amsterdam
in
betrekking
getreden,
doordat
hij
na
den
dood
van
den
predikant
der
Schotsche
Zendings-Kerk,
ds.
C.
Schwartz,
de
hoofdredactie
van
de
Heraut
had
aanvaard,
welk
weekblad
in
zijn
ondertitel
„Vrije
Kerk
en
vrije
School
in
het
vrije
Nederland”
Kuyper’s
levensdoel
vertolkte;
1
April
1872
werd
het
vervangen
door
het
dagblad
de
Standaard.
Buitengewoon
groot
was
de
belangstelling,
die
Kuypers
welsprekende
prediking
onder
-
vond
;
zwaar
zijn
strijd
inden
kerkeraad
voor
de
handhaving
der
belijdenis
en
voor
het
herstel
van
het
gereformeerd
karakter
der
kerkinrichting,
dat
in
1816,
door
de
onwettige
invoering
der
synodale
organisatie,
geheel
op
zijde
was
gezet.
Doch
slechts
een
viertal
jaren
vervulde
Kuyper
hier
het
predikambt
:
in
1874
moest
hij
het,
wegens
zijne
verkiezing
tot
lid
der
Tweede
Kamer,
nederleggen.
In
1877
richtte
dr.
Kuyper,
naast
de
Standaard
die
voortaan
uitsluitend
een
politiek
karakter
zou
dragen
en
wier
Zondagsblad
werd
op
-
geheven,
opnieuw
de
Heraut
op,
het
kerkelijk
weekblad,
waarvan
hij
de
hoofdredactie
tot
zijn
dood
toe
heeft
gevoerd.
In
1879
werd
op
zijn
initiatief
de
Vereeniging
voor
Hooger
Onderwijs
op
gereformeerden
grondslag
ge
-
sticht,
wier
school,
de
Vrije
Universiteit,
hij
op
20
October
1880
als
eerste
rector
opende
met
de
beroemde
oratie
Souvereiniteit
in
eigen
kring.
Metterwoon
te
Amsterdam
terugge
-
keerd,
nam
dr.
Kuyper,
inden
hervormden
kerkeraad
als
ouderling
opgetreden,
met
zijn
collega
Rutgers,
opnieuw
de
leiding
bij
den
kerkelijken
strijd.
In
1885
weigerde
de
kerke
-
raad
aan
de
leerlingen
der
drie
moderne
predi
-
kanten
de
vereischte
attesten
af
te
geven,
tot
het
doen
van
belijdenis
in
eene
naburige
ge
-
meente.
Dit
kon
leiden
tot
een
conflict
met
de
hoogere
kerkbesturen,
en
in
afwachting
daarvan
nam
de
kerkeraad
eene
bepaling
op
in
het
reglement
op
het
beheer
der
kerkelijke
goederen,
waarbij
Kerkvoogden
verplicht
werden
bij
eene
eventueele
schorsing
den
oor
-
spronkelijkerl
kerkeraad
te
blijven
erkennen.
Naar
aanleiding
van
dit
laatste
besluit
werden
93