Tekstweergave van GA-1920_MB007_00086

Deze tekst is automatisch getranscribeerd en kan fouten bevatten.
AMSTELODAMUM en het is stellig onder zijn invloed, zoo al niet op zijn initiatief, dat men bedacht heeft boven eiken halve-toon-toets (cis, dis, fis, gis, ais) een tweeden toets aan te brengen, welke in verband stond met een pijp of snaar, gestemd op des, es, ges, as en bes; die tweede toetsen-reeks bevatte de sub-semitoonen. De eerste toepassing daarvan vond men in het groote orgel te Alkmaar, dat ontworpen werd tijdens Descartes herhaaldelijk vertoefde te Egmond. De orgelmaker Van Hagerbeer en ook Constantijn Huygens propageerden deze oplossing en brachten haar in het orgel inden Hofkapel te 's Gravenhage. Ook werd het kleine orgel inde Nieuwekerk te Am - sterdam aldus geconstrueerd (circa 1645). In de negentiende eeuw zijn balgen en pijpwerk verwijderd; inde ruïne van dit instrument is de constructie echter nog vrij gg,af be - waard. Ik weet van deze constructie geen ander voorbeeld, dat bewaard is gebleven en het is daarom hartelijk te hopen dat er maat - regelen getroffen zullen worden, dat deze unieke inrichting, waaraan Descartes mis - schien direct, maar stellig indirect aandeel gehad heeft, voor vernietiging gevrijwaard moge zijn. Nadere bijzonderheden schreef ik in ons vijftiende Jaarboek (1917) blz. 4. J. W. E. Een kwart eeuw amsterdamsche Jour - nalistiek. Aan de reeks artikelen, door den heer H. Henning Jr., redacteur van de Amstelgids over bovenstaand onderwerp in dat orgaan gepubliceerd, en waarvan in het vorige nummer een uittreksel was opgenomen, is ook het volgende ontleend. „Inde Pijp bestond in die dagen een opge - wekt politiek leven. De geschiedenis daarvan bevat in zich deoer-kiemen waaruit de Telegraaf en de Courant zijn ontstaan. „De buurt-journalist voor IJ. IJ. ruim 25 jaar geleden was G. van Hulzen, die naast zich als energiek exploitant had de heer Adriaan Kerremans. Zij stichtten (met Siegmund 0.a.) de Nieuwe Amsterdamsche Courant en het weekblad Algemeen Belang, terwijl het door Holtrop en Taco de Beer ge - stichte weekblad de Tribune door hen werd overgenomen. „Al spoedig interesseerde zich financieel voor deze bladen een zekere baron Henry Tindal, een oud-officier, die door vergade - ringen, waarop hij de vraag beantwoordde : „Is Nederland in gevaar ?” zeer de aan - dacht trok. Men zeide dat hij het ambt van Minister van oorlog zeer zou ambitieeren. Hoe het zij, Tindal voelde veel voor couran - ten, want ook het Politienieuws was zijn eigen - dom, een blad dat door zijn sensationeele plaat voor alle winkels hing. Een voorlooper van het Leven en de Bioscoop, inde laatste jaren nog even geïmiteerd door het door den activist Raphaël Verhuist geredigeerde week - blad : Hallo ! „Tindal kon echter op den duur met de meeste journalisten minder goed opschieten. Ook niet met Van Hulzen, Aairom hij diens rechten op Algemeen Belang afkocht. En de Amsterdammer, dagblad voor Nederland, hoe schitterend geredigeerd ook door J. de Koo, waaraan o.a. eender knapste journalisten, die Amsterdam ooit gekend heeft, Geerke, als redacteur-verslaggever verbonden was, werd daar het maar steeds verlies opleverde ver - kocht aan Tindal. Op diens initiatief werd de Electrische drukkerij opgericht, waar nu de Amsterdammer en andere Tindal-bladen ge - drukt werden en waar ook verscheen het ochtendblad de Telegraaf. „Nooit heeft een blad zooveel van zich doen spreken als dit. Niet behoorend tot een be - paalde politieke partij, critiseerde het alles en overal, zonder aanzien des persoons. Vooral met het Handelsblad was het de eerste jaren alles behalve goede maatjes. Keurig gesteld waren de dagelijksche parijsche brieven, die geschreven werden inde Kalverstraat (waar zich toen het bureau en de ïijdingszaal van de Telegraaf bevonden) door den hoofdredac - teur, den heer Obreen. vroeger parijsch correspondent van de Nieuwe Rotterdamsche Courant. Maar niet minder trok de tooneel - kritiek de aandacht, geredigeerd door Herman Heyermans Jr., die vooral in het IJ. IJ-leven stof gezocht en gevonden heeft voor menig werk. Bij de oprichting van de Telegraaf hadden vooral z'n Kamertjes-zonde de aandacht getrokken. Als tooneel-schrijver had hij echter door de scherpe critiek der gezamenlijke amsterdamsche critici schipbreuk geleden. „Maar Heyermans toonde zich als criticus nu juist ook niet zoo’n lieve jongen. Vooral de sarcastische causeriën die hij als „Gerrit'' de wereld inzond, zetten zooveel kwaad bloed, dat Gerrit hier en daar niet meer werd toe - gelaten. Maar dan stond Gerritje (Bernard Cantcr) klaar, die zeker niet minder geestig schreef, ook indertijd aan de Amsterdammer is verbonden geweest, korten tijd causeriën leverde voor de Echo en mooie Amsterdamsche Brieven voor de Purmerender Courant van Steensma. „Het is ondoenlijk, alle min of meer be - kende personen te vermelden aan wie de Telegraaf een deel van haar succes te danken heeft. Dit blad kreeg weldra ook een avond - editie, terwijl uit tekst van Telegraaf en Am - sterdammer samen, later een goedkoope editie voor het volk, het Ochtendblad de Courant, werd gedistilleerd. „De Koo was nog altijd hoofdredacteur van de Amsterdammer, die nog altijd maar niet wilde rendeeren. En toen op zekeren dag De Koo zich niet naar Tindal’s wenschen schikte, was het pleit spoedig beslecht. De Koo ging weg met zijn redactiestaf en stichtte 78