Tekstweergave van GA-1920_MB007_00086
Deze tekst is automatisch getranscribeerd en kan fouten bevatten.
AMSTELODAMUM
en
het
is
stellig
onder
zijn
invloed,
zoo
al
niet
op
zijn
initiatief,
dat
men
bedacht
heeft
boven
eiken
halve-toon-toets
(cis,
dis,
fis,
gis,
ais)
een
tweeden
toets
aan
te
brengen,
welke
in
verband
stond
met
een
pijp
of
snaar,
gestemd
op
des,
es,
ges,
as
en
bes;
die
tweede
toetsen-reeks
bevatte
de
sub-semitoonen.
De
eerste
toepassing
daarvan
vond
men
in
het
groote
orgel
te
Alkmaar,
dat
ontworpen
werd
tijdens
Descartes
herhaaldelijk
vertoefde
te
Egmond.
De
orgelmaker
Van
Hagerbeer
en
ook
Constantijn
Huygens
propageerden
deze
oplossing
en
brachten
haar
in
het
orgel
inden
Hofkapel
te
's
Gravenhage.
Ook
werd
het
kleine
orgel
inde
Nieuwekerk
te
Am
-
sterdam
aldus
geconstrueerd
(circa
1645).
In
de
negentiende
eeuw
zijn
balgen
en
pijpwerk
verwijderd;
inde
ruïne
van
dit
instrument
is
de
constructie
echter
nog
vrij
gg,af
be
-
waard.
Ik
weet
van
deze
constructie
geen
ander
voorbeeld,
dat
bewaard
is
gebleven
en
het
is
daarom
hartelijk
te
hopen
dat
er
maat
-
regelen
getroffen
zullen
worden,
dat
deze
unieke
inrichting,
waaraan
Descartes
mis
-
schien
direct,
maar
stellig
indirect
aandeel
gehad
heeft,
voor
vernietiging
gevrijwaard
moge
zijn.
Nadere
bijzonderheden
schreef
ik
in
ons
vijftiende
Jaarboek
(1917)
blz.
4.
J.
W.
E.
Een
kwart
eeuw
amsterdamsche
Jour
-
nalistiek.
Aan
de
reeks
artikelen,
door
den
heer
H.
Henning
Jr.,
redacteur
van
de
Amstelgids
over
bovenstaand
onderwerp
in
dat
orgaan
gepubliceerd,
en
waarvan
in
het
vorige
nummer
een
uittreksel
was
opgenomen,
is
ook
het
volgende
ontleend.
„Inde
Pijp
bestond
in
die
dagen
een
opge
-
wekt
politiek
leven.
De
geschiedenis
daarvan
bevat
in
zich
deoer-kiemen
waaruit
de
Telegraaf
en
de
Courant
zijn
ontstaan.
„De
buurt-journalist
voor
IJ.
IJ.
ruim
25
jaar
geleden
was
G.
van
Hulzen,
die
naast
zich
als
energiek
exploitant
had
de
heer
Adriaan
Kerremans.
Zij
stichtten
(met
Siegmund
0.a.)
de
Nieuwe
Amsterdamsche
Courant
en
het
weekblad
Algemeen
Belang,
terwijl
het
door
Holtrop
en
Taco
de
Beer
ge
-
stichte
weekblad
de
Tribune
door
hen
werd
overgenomen.
„Al
spoedig
interesseerde
zich
financieel
voor
deze
bladen
een
zekere
baron
Henry
Tindal,
een
oud-officier,
die
door
vergade
-
ringen,
waarop
hij
de
vraag
beantwoordde
:
„Is
Nederland
in
gevaar
?”
zeer
de
aan
-
dacht
trok.
Men
zeide
dat
hij
het
ambt
van
Minister
van
oorlog
zeer
zou
ambitieeren.
Hoe
het
zij,
Tindal
voelde
veel
voor
couran
-
ten,
want
ook
het
Politienieuws
was
zijn
eigen
-
dom,
een
blad
dat
door
zijn
sensationeele
plaat
voor
alle
winkels
hing.
Een
voorlooper
van
het
Leven
en
de
Bioscoop,
inde
laatste
jaren
nog
even
geïmiteerd
door
het
door
den
activist
Raphaël
Verhuist
geredigeerde
week
-
blad
:
Hallo
!
„Tindal
kon
echter
op
den
duur
met
de
meeste
journalisten
minder
goed
opschieten.
Ook
niet
met
Van
Hulzen,
Aairom
hij
diens
rechten
op
Algemeen
Belang
afkocht.
En
de
Amsterdammer,
dagblad
voor
Nederland,
hoe
schitterend
geredigeerd
ook
door
J.
de
Koo,
waaraan
o.a.
eender
knapste
journalisten,
die
Amsterdam
ooit
gekend
heeft,
Geerke,
als
redacteur-verslaggever
verbonden
was,
werd
daar
het
maar
steeds
verlies
opleverde
ver
-
kocht
aan
Tindal.
Op
diens
initiatief
werd
de
Electrische
drukkerij
opgericht,
waar
nu
de
Amsterdammer
en
andere
Tindal-bladen
ge
-
drukt
werden
en
waar
ook
verscheen
het
ochtendblad
de
Telegraaf.
„Nooit
heeft
een
blad
zooveel
van
zich
doen
spreken
als
dit.
Niet
behoorend
tot
een
be
-
paalde
politieke
partij,
critiseerde
het
alles
en
overal,
zonder
aanzien
des
persoons.
Vooral
met
het
Handelsblad
was
het
de
eerste
jaren
alles
behalve
goede
maatjes.
Keurig
gesteld
waren
de
dagelijksche
parijsche
brieven,
die
geschreven
werden
inde
Kalverstraat
(waar
zich
toen
het
bureau
en
de
ïijdingszaal
van
de
Telegraaf
bevonden)
door
den
hoofdredac
-
teur,
den
heer
Obreen.
vroeger
parijsch
correspondent
van
de
Nieuwe
Rotterdamsche
Courant.
Maar
niet
minder
trok
de
tooneel
-
kritiek
de
aandacht,
geredigeerd
door
Herman
Heyermans
Jr.,
die
vooral
in
het
IJ.
IJ-leven
stof
gezocht
en
gevonden
heeft
voor
menig
werk.
Bij
de
oprichting
van
de
Telegraaf
hadden
vooral
z'n
Kamertjes-zonde
de
aandacht
getrokken.
Als
tooneel-schrijver
had
hij
echter
door
de
scherpe
critiek
der
gezamenlijke
amsterdamsche
critici
schipbreuk
geleden.
„Maar
Heyermans
toonde
zich
als
criticus
nu
juist
ook
niet
zoo’n
lieve
jongen.
Vooral
de
sarcastische
causeriën
die
hij
als
„Gerrit''
de
wereld
inzond,
zetten
zooveel
kwaad
bloed,
dat
Gerrit
hier
en
daar
niet
meer
werd
toe
-
gelaten.
Maar
dan
stond
Gerritje
(Bernard
Cantcr)
klaar,
die
zeker
niet
minder
geestig
schreef,
ook
indertijd
aan
de
Amsterdammer
is
verbonden
geweest,
korten
tijd
causeriën
leverde
voor
de
Echo
en
mooie
Amsterdamsche
Brieven
voor
de
Purmerender
Courant
van
Steensma.
„Het
is
ondoenlijk,
alle
min
of
meer
be
-
kende
personen
te
vermelden
aan
wie
de
Telegraaf
een
deel
van
haar
succes
te
danken
heeft.
Dit
blad
kreeg
weldra
ook
een
avond
-
editie,
terwijl
uit
tekst
van
Telegraaf
en
Am
-
sterdammer
samen,
later
een
goedkoope
editie
voor
het
volk,
het
Ochtendblad
de
Courant,
werd
gedistilleerd.
„De
Koo
was
nog
altijd
hoofdredacteur
van
de
Amsterdammer,
die
nog
altijd
maar
niet
wilde
rendeeren.
En
toen
op
zekeren
dag
De
Koo
zich
niet
naar
Tindal’s
wenschen
schikte,
was
het
pleit
spoedig
beslecht.
De
Koo
ging
weg
met
zijn
redactiestaf
en
stichtte
78