Tekstweergave van GA-1919_MB006_00064
Deze tekst is automatisch getranscribeerd en kan fouten bevatten.
AMSTELODAMUM
als
woonstad
is
er
beter
!
Wie
om
vijf
uur
aan
’t
station
komt
of
de
trams
naar
Haarlem
ziet
vertrekken,
zal
begrijpen,
wat
er
aan
de
hand
is
;
de
forensen
gaan
naar
huis
toe.
„En
nu
het
eigenaardige,
de
omgekeerde
beweging
van
het
geval
?
„Komt
men
tusschen
5
en
7
aan
het
Cen
-
traal-station,
dan
loopen
daar
oneindige
rijen
van
menschen,
meestal
jonge
menschen
en
veelal
meisjes
van
15
tot
20
jaar
uit
de
stations
-
deuren
:
het
zijnde
jonge
werkkrachten
uit
Amsterdam,
die
inde
stad
zelf
geen
werk
vinden
en
het
grootste
contingent
vormen
voor
de
arbeiders
en
arbeidsters
der
blik-,
zeep-
en
chocolade-fabrieken
aan
de
Zaan.
Alleen
met
den
trein
van
zes
uur
b.v.
komen
er
over
de
1000
van
deze
jonge
werkkrachten
mee”.
J.
W.
E,
Amsterdamsche
woorden.
Zonder
den
geleerden
samensteller
van
de
Nieuwe
Taal
-
gids
te
willen
verbeteren,
zou
ik
willen
op
-
merken
dat
in
’t
friesch
niet
gesproken
wordt
van
opredderen
maar
oprfdderen.
Rid
in
’t
engelsch
schijnt
hiermede
ook
in
verband
te
staan.
Nu
vindt
men
in
’t
friesch
vele
archaï
-
sche
hollandsche
woorden,
kan
dus
ook
ridder
in
deze
beteekenis
ouder
zijn
?
Of
is
’t
wellicht
door
de
vele
friesche
schippers
en*zeelüi
in
omloop
gebracht
?
’t
Is
maar
een
opmerking,
die
ik
gaarne
voor
beter
geef.
Oude
herbergen
aan
den
buitenkant
als
’t
Wapen
van
Molqueren
(Molkwerum)
wijzen
wel
op
zulke
invloeden.
M.
Visser.
PERSONALIA
*
D.
A.
Zoethout
f.
—Te
laat
om
nog
ver
-
meld
te
worden
in
het
vorige
nummer,
bereikte
mij
het
bericht
van
het
overlijden
van
den
heer
D.
A.
Zoethout,
van
1904
—1908
bestuurslid
van
Amstelodamum,
toen
hij
Amsterdam
ver
-
liet
wegens
zijn
benoeming
tot
directeur
van
de
tachygraphische
inrichting
van
de
Tweede
Kamer
der
Staten
Generaal;
hij
was
op
dat
tijdstip
hoofdredacteur
van
het
dagblad
de
Echo,
dat
gereed
gemaakt
werd
in
Felix
Mevitis
aan
de
Keizersgracht.
Na
langdurige
ongesteldheid
overleed
Zoet
-
hout
te
’s-Gravenhage
inden
ouderdom
van
49
jaar.
J.
W.
E.
VRAGENBUS
(Verzoeke
antwoorden
Heerengracht
68)
VRAAG
Ligging
van
Amsterdam,
In
het
onlangs
verschenen
Statistisch
zakboekje
wordt
de
ge
-
ographische
ligging
opgegeven
als
52
0
22’
30”
N.Br.,
4
0
53'
18"
O.L.
van
Greenwich.
Van
welk
punt
is
dit
de
ligging?
Van
den
Wester
-
kerkstoren?
J.
W.
E.
ANTWOORD
Lemoen.
Naar
aanleiding
van
de
vraag
betreffende
lemoen
bericht
ik,
dat
ook
mij
de
uitroep
„lemoen”
reeds
lang
frappeerde
en
ik
hem
in
verbinding
breng
met
het
engel
-
sche
woord
voor
citroen
=
lemon.
Waarom
de
joodsche
venters
juist
dit
engel
-
sche
woord
gebruiken
weet
ik
niet,
wel
her
-
inner
ik'mij,
dat
toen
de
citroen-kwast
hier
in
Amsterdam
nog
een
nieuwtje
was,
men
inde
café’s
algemeen
„Lemonsquash”
in
allerhande
verbasteringen
zag
geadverteerd.
F.
Bodenheim.
Nog
al
eenvoudig.
Citroen
=
(engelsch)
lemon.
De
joodsche
handelaars
in
zuidvruchten
hebben
er
lemoen
van
gemaakt
en
lemoensap
is
onder
dien
naam
sinds
vele
jaren
(langer
dan
vijftig)
inden
handel
bekend.
In
dit
verband
mag
hierbij
gevoegd
worden,
dat
men
zoo
ook
het
engelsche
„squash”
ver
-
vormde
tot
„kwast”.
Ch.
M.
Het
woord
limaS
(pl.
limoes)
is
zuiver
portugeesch.
Verklaarbaar
is
dus
dat
het
inde
amsterdamsche
jodentaal
is
blijven
hangen.
Voor
eigenlijke
citroenen
heeft
het
portu
-
geesch
ook
het
woord
cidra.
Inde
literatuur
echter
komt
men
steeds
limao
tegen.
Ook
in
onzen
Oost
is
het
blijven
hangen.
Men
heeft
daar
wel
geen
eigenlijke
citroenen
maar
toch
wel
een
zéér
verfrisschend
vruchtje
van
aanverwanten
aard
en
smaak,
niet
grooter
dan
een
stuiter
en
met
groenen
schil,
hetwelk
door
ons
Europeanen
„limoen”
wordt
genoemd.
Gewoonlijk
echter
zegt
men
:
limmetje
of
lemmetje.
Het
limmetje
wordt
veelal
boven
een
glas
ijswater
uitgeknepen
om
een
verfrisschen
-
de
limonade
te
verkrijgen.
Dit
woord
limonade
zal
nu
geen
nader
verklaring
behoeven.
S.
P.
L’HoNORé
Naber,
Deze
antwoorden
geven
geen
direct
antwoord
op
mijn
vraag.
Deze
gold
niet
de
ety
-
mologie
van
het
woord
lemoen,
maar
wel
de
be
-
teekenis.
Op,te
merken
valt
hierbij
nog,
dat
de
woordenboeken
van
Van
Dale
en
van
Kuipers
het
woord
spellen
als
limoen.
Is
inden
amster
-
damschen
fruithandel
lemoen
hetzelfde
als
citroen
en
zoo
ja,
hoe
is
dan
te
verklaren
dat
de
joden
aan
den
wagen
niet
venten
met
citroenen
als
elders
maar
met
lemoenen
?
Kan
de
reden
gelegen
zijnin
het
feit,
dat
de
klank
le-m
zich
beter
leent
vooreen
roep
dan
ci-tr?
Ook
bij
een
andere
vrucht
is
een
dergelijk
verschijnsel
op
te
merken.
Eerst
tijdens
mijn
verblijf
in
Amsterdam
heb
ik
kennis
gemaakt
met
het
woord
kanteloep
voor
meloen.
Is
het
daarbij
toevallig,
dat
lemoen
een
metathesis
van
meloen
is
?
Of
is
hier
verband
?
J.
W.
E.
56