Tekstweergave van GA-1918_MB005_00016

Deze tekst is automatisch getranscribeerd en kan fouten bevatten.
AMSTELODAMUM PERSONALIA Prof. dr. G. Wildeboer. J. A. Worm - ser. Dr. G. J. Vos Azn. Inde Han - delingen en Levensberichten van de Maat - schappij der Nederlandsche Letterkunde te Leiden, die ditmaal in één bundel zijn ver - eenigd, komt een drietal biographiëen van Amsterdammers voor. Prof. Dr. G. Wildeboer. Prof. Mr. J. Domela Nieuwenhuis geeft een korte levensschets van den theoloog Gerrit Wildeboer, die den gden September 1855 te Amsterdam werd geboren, en hier zijne voorbereidende opleiding voor de Academie genoot. Na in 1880 te Leiden te zijn gepromoveerd werd hij predikant te Heiloo. Een benoeming aan de Vrije Uni - versiteit werd door hem afgewezen, doch in 1884 aanvaardde hij het hoogleeraarsambt te Groningen, om in 1907 naar Leiden over te gaan. Aldaar is hij 4 September 1911 over - leden. Met Amsterdam heeft hij verder niet in betrekking gestaan. Alleen valt te ver - melden dat hem na het aftreden van prof. Matthes de tweede plaats op de voordracht voor diens opvolger werd aangeboden, doch dat hij deze weigerde. /. A. Wormser. Dr. A. A. van Schelven bewerkte het levensbericht van den echten Amsterdammer Johan Adam Wormser, die èn als uitgever èn als lid van den gemeente - raad jaren lang een belangrijke figuur inde hoofdstad is geweest. Den gden October 1845 hier geboren als zoon van den deurwaarder Wormser, den zeer begaafden vriend en geestverwant van Groen van Prinsterer, ge - noot hij een beslist christelijke opvoeding. Door zijn huwelijk met de eenige dochter van den bekenden uitgever van christelijke geschriften H. Höveker, kwam hij, ofschoon eerst voor den geldhandel opgeleid, inden boekhandel van zijn schoonvader. Onder zijne leiding breidde de oude zaak zich zoozeer uit dat haar eigenaar zich eene eerste plaats onder zijne vakgenooten verwierf. Van 1900 — 1903 was hij dan ook Voorzitter der Ver - eeniging tot bevordering der belangen des Boekhandels, en later nog van den Uit - geversbond. Zijne groote sympathie voor Zuid-Afrika bracht hem tot de stichting van filialen zijner firma te Pretoria en te Potchefstroom. Na den Boerenoorlog werden deze afrikaansche relaties helaas eender hoofd - oorzaken van den ondergang der zaak in 1907. Wormser was niet alleen uitgever, maar ook zelf schrijver. Vooral nadat hij zich uit de zaken had moeten terugtrekken, heeft menig goed geschreven boek van zijne hand het licht gezien: o. a. eenige levensschetsen van de Vaders der Afscheiding. Dr. van Schelven schetst ten slotte Wormser als politiek man. Als lid van den raad zijner geboortestad (1893 —95 en 1897 —-1903) nam hij, ofschoon van huis uit anti-revolutionair, een eigenaardige plaats in. Menigmaal ging hij met de radicale elementen samen, terwijl zijne verhouding tot de rechtsche raadsclub te wenschen overliet. Met een brief van Wormser te dezer zake breekt het levens - bericht eenigszins abrupt af. 7 Maart 1916 is Wormser te Hilversum, waar hij zich omstreeks zijn faillissement had gevestigd, overleden. Overeenkomstig zijn wensch werd bij zijne begrafenis enkel het opstandingslied van Louise Henriette van Brandenburg dooreen zijner zonen voorgelezen. Dr. G. J. Vos Azn. Het derde levensbe - richt, dat hier moet worden aangekondigd, is van de hand van Hendr. C. Diferee en geldt de militante figuur van den predikant Gerrit Jan Vos Adriaanszoon, die van 9 Mei 1875 tot zijn overlijden op 9 April 1912, dus bijna 37 jaren, de Nederduitsche Hervormde Ge - meente te Amsterdam heeft gediend. In 1862, op 26-jarigen leeftijd, tot den Heiligen Dienst toegelaten, was hij achtereenvolgens predikant te Oosterlittens, Spannum, Goes en Middel - burg, tot hij in 1875 als opvolger van dr. A. Kuyper, te Amsterdam werd beroepen. Of - schoon van orthodoxe richting, nam hij tegen - over de met dr. Kuyper eensgezinde meer - derheid van den kerkeraad eene afwijkende houding aan, die haren oorsprong vond in verschil van opvatting over het kerkbegrip en hem in 1886 bij den doleantie-strijd ertoe bracht om als leider op te treden van de partij, die voor alles de zoogenaamde Volks - kerk wilde handhaven. Over alles wat hier - mede samenhangt geeft de schets van Diferee slechts oppervlakkige beschouwingen. Na de uitdrijving der Gereformeerden heeft dr. Vos als „redder der Vaderlandsche Kerk” nog langen tijd eene eerste plaats onder zijne ambtgenooten ingenomen. Van hem ging toen het initiatief uit tot den bouw der Muider - kerk. Wanneer de heer Diferee ditzelfde be - weert van de Koepelkerk en de Oranjekerk is dit wat eerstgenoemde betreft beslist on - juist. De Koepelkerk toch werd reeds in 1884 in gebruik genomen. Dr. Vos is een tamelijk vruchtbaar schrij - ver geweest. Menig geschrift over den kerke - lijken strijd zond hij ter perse, maar daar - naast ook werken, die getuigen van zijne liefde voorhistorische studie. Blijvende waarde onder deze heeft ongetwijfeld zijn; Voor den spiegel der Historie, Amstels kerkdijk leven van de eerste 60 jaren der Vrijheid, een foiio - boek, waarin hij over de geschiedenis der amsterdamsche Gereformeerde Kerk van 1578 —1638 veel wetenswaardigs heeft bijeen - gebracht. Ten slotte merk ik op, dat de schrijver, die eenmaal (zij het spade!) de opdracht zal ontvangen een levensbericht van den heer Diferee te schrijven, in deze biographie van dr. Vos een rijke bron zal vinden! Joh. C. B. 8