Tekstweergave van GA-1915_MB002_00045

Deze tekst is automatisch getranscribeerd en kan fouten bevatten.
AMSTELODAMUM daarin aan de orde stelde het in vele opzichten ingewikkelde vraagstuk hoe het platgebrande België en het daar verwoeste stedenschoon aesthetisch te herbouwen. Amsterdam en ’s Gravenhage hebben hem, blijkens dat refe - raat veel geleerd, vooral Amsterdam, want weinig steden bezitten een zoo harmonieus, zoo evenwichtig algemeen plan als Amsterdam, maar ook zegt referent, er moet de hand aan gehouden worden „De amsterdamsche grach - ten, eens wereldvermaard, doen maar al te duidelijk zien hoe het stedenmonument voort durend wordt bedreigd, waar particulieren groote vrijheid wordt gelaten in het „moderni - seeren” hunner eens zoo prachtige panden en de eischen van het moderne verkeer zich gebiedend doen gelden. Men denke aan het verdwijnen van zoo vele, mooie bruggen, sluizen op z’n Amsterdamsch !” De Kunst van 13 Maart publiceert de ver - handeling en inde inleiding schrijft de auteur, dat vooral te Amsterdam het probleem van het ontwerpen van moderne steden een be - wonderenswaardige oplossing gevonden heeft. J. W. E. Kaarthandel. Ineen beschouwing over een studie door Averdunk en Muller Reinhard over Mercator schrijft dr. Burger in Het Boek van 15 Maart p. 124 : „Vragen we nu wanneer de beteekenis van Amsterdam op cartografisch gebied begint, dan komen we wat de zeekaarten betreft in de eerste helft van de 16e eeuw terecht; maar wat de wereldbeschrijving aangaat in het laatst van die eeuw”. En verder, sprekende over Petrus Plancius, Cornelis Claesz en Jodocus Hondius : „Deze zelfde mannen, waarbij zich Joannes Janssonius als deelgenoot later als voort - zetter voegt, zijn het die na aankoop van de Mercator-platen de uitgaaf van den Atlas in het begin van de 17e eeuw met kracht ter hand nemen. En zoo wordt Amsterdam de plaats, van waar het werk na Mercator’s dood over de wereld verbreid is. Van Amsterdam uit heeft de groote Atlas zoowel als de Atlas minor in het begin van de 17e eeuw de mededingers met name het Theatrum Ortelii verdrongen en de wereldmarkt veroverd”. J. W. E. Straatveegsters. In de Amsterdammer van 31 Jan. schrijft Ro van Oven over straat - veegsters, stedelijke titularessen, die o.a. moesten schoonhouden de Plaatse (Dam), de straat om de Nieuwe Kerk, de Boeren visch - markt, de Vleeschhallen, het wachthuis aan de Kampersteiger, het ladderhuis aan de Jan Roonpoortstoren en de Beurs. Het straat - schoonmaken door en voor de woningen van de burgerij werd reeds in 1497 bij keur ge - regeld. J. W, E. UIT ARCHIEF EN BIBLIOTHEEK De luchxballon als oorlogswapen. Te Annonay in Frankrijk was het, dat 4 Juni 1783, na enkele voorafgaande proef - nemingen in het klein het eerst een luchtbol van zekeren omvang opsteeg. Het was een montgolfière (verwarmde lucht). Ruim twee maanden later ging, te Parijs, de eerste water - stofgasballon omhoog. ’t Werd een publieke vermakelijkheid, die op verschillende plaatsen herhaald werd, en ook Amsterdam zag het volgende jaar het schouwspel. 25 Maart 1784 liet quidam Bian - chi drie montgolfiéres te gelijk opgaan, een er van we zijn hier inden tijd, dat onze Republiek het danig had afgelegd tegen Engeland versierd met de wapens der bondgenooten Frankrijk en Holland. Dadelijk was de handel er bij om van deze gebeurtenis partij te trekken. De volgende advertentie in de anti-orangistische Nederlandsche Courant van 24 Maart 1784 bewijst het. Dit orgaan, het zij even opgemerkt, werd uitgegevenbij Jan Verlem inde Warmoesstraat te Amster - dam en om redenen, die verband hielden met het jus de non evocando gedrukt bij Harmanus Koning inde Watergraafsmeer. Bedoelde ad - vertentie is deze : Petrus Schenk Pz., Konst- en Kaart-verkoper, te Amsterdam inde K alver straat, inde globe - makery van L. Valk, geeft uiteen in het koper gebragte concept tekening, genaamd moderne lugt-bataillie, gecouleurd in haar natuurlyke coloriet, tot een voorheduiding, om als de Lugt - bollen in volkomen orden (ter bestiering kannen gebragt worden) deeze of dergelyke ontmoetingen zouden gebeurlyk zyn. De prys is 6 stuivers, dezelve zyn ook by de buitenlandsche corres - pondenten te bekoomen. Ik zou stellig de aandacht niet vestigen op deze amsterdamsche prent, ware zij niet bijkans actueel. Immers er blijkt uit, dat reeds dadelijk begrepen werd het militair belang van den bestuurbaren ballon, waarvan wij nu, 130 jaar later, in al de afgrijselijkheid getuigen zijn en dat het gemis dier bestuur baarheid den ballon voorshands vrij nutteloos zou doen zijn. Onmiddellijk werden dan ook voorslagen gedaan. Ik herinner aan hetgeen daaromtrent gepubliceerd werd inde Vader - landsche letteroefeningen ook van 1784 (11, 309) door Johannes Wigeri, predikant inde Bever - wijk, wien ik hier des te liever noem, omdat hij een kleine vijftien jaar later de leermeester was van mijn grootvader Johannes Enschedé. J. W. E. LANGS DEN WEG Rembrandt en Amsterdam. < — Binnen - kort zal bij de firma P. N. van Kampen & Zoon te Amsterdam een boek verschijnen van Frits Lugt: Wandelingen met Rembrandtin en 37