Tekstweergave van GA-1915_MB002_00045
Deze tekst is automatisch getranscribeerd en kan fouten bevatten.
AMSTELODAMUM
daarin
aan
de
orde
stelde
het
in
vele
opzichten
ingewikkelde
vraagstuk
hoe
het
platgebrande
België
en
het
daar
verwoeste
stedenschoon
aesthetisch
te
herbouwen.
Amsterdam
en
’s
Gravenhage
hebben
hem,
blijkens
dat
refe
-
raat
veel
geleerd,
vooral
Amsterdam,
want
weinig
steden
bezitten
een
zoo
harmonieus,
zoo
evenwichtig
algemeen
plan
als
Amsterdam,
maar
ook
zegt
referent,
er
moet
de
hand
aan
gehouden
worden
„De
amsterdamsche
grach
-
ten,
eens
wereldvermaard,
doen
maar
al
te
duidelijk
zien
hoe
het
stedenmonument
voort
durend
wordt
bedreigd,
waar
particulieren
groote
vrijheid
wordt
gelaten
in
het
„moderni
-
seeren”
hunner
eens
zoo
prachtige
panden
en
de
eischen
van
het
moderne
verkeer
zich
gebiedend
doen
gelden.
Men
denke
aan
het
verdwijnen
van
zoo
vele,
mooie
bruggen,
sluizen
op
z’n
Amsterdamsch
!”
De
Kunst
van
13
Maart
publiceert
de
ver
-
handeling
en
inde
inleiding
schrijft
de
auteur,
dat
vooral
te
Amsterdam
het
probleem
van
het
ontwerpen
van
moderne
steden
een
be
-
wonderenswaardige
oplossing
gevonden
heeft.
J.
W.
E.
Kaarthandel.
Ineen
beschouwing
over
een
studie
door
Averdunk
en
Muller
Reinhard
over
Mercator
schrijft
dr.
Burger
in
Het
Boek
van
15
Maart
p.
124
:
„Vragen
we
nu
wanneer
de
beteekenis
van
Amsterdam
op
cartografisch
gebied
begint,
dan
komen
we
wat
de
zeekaarten
betreft
in
de
eerste
helft
van
de
16e
eeuw
terecht;
maar
wat
de
wereldbeschrijving
aangaat
in
het
laatst
van
die
eeuw”.
En
verder,
sprekende
over
Petrus
Plancius,
Cornelis
Claesz
en
Jodocus
Hondius
:
„Deze
zelfde
mannen,
waarbij
zich
Joannes
Janssonius
als
deelgenoot
later
als
voort
-
zetter
voegt,
zijn
het
die
na
aankoop
van
de
Mercator-platen
de
uitgaaf
van
den
Atlas
in
het
begin
van
de
17e
eeuw
met
kracht
ter
hand
nemen.
En
zoo
wordt
Amsterdam
de
plaats,
van
waar
het
werk
na
Mercator’s
dood
over
de
wereld
verbreid
is.
Van
Amsterdam
uit
heeft
de
groote
Atlas
zoowel
als
de
Atlas
minor
in
het
begin
van
de
17e
eeuw
de
mededingers
met
name
het
Theatrum
Ortelii
verdrongen
en
de
wereldmarkt
veroverd”.
J.
W.
E.
Straatveegsters.
In
de
Amsterdammer
van
31
Jan.
schrijft
Ro
van
Oven
over
straat
-
veegsters,
stedelijke
titularessen,
die
o.a.
moesten
schoonhouden
de
Plaatse
(Dam),
de
straat
om
de
Nieuwe
Kerk,
de
Boeren
visch
-
markt,
de
Vleeschhallen,
het
wachthuis
aan
de
Kampersteiger,
het
ladderhuis
aan
de
Jan
Roonpoortstoren
en
de
Beurs.
Het
straat
-
schoonmaken
door
en
voor
de
woningen
van
de
burgerij
werd
reeds
in
1497
bij
keur
ge
-
regeld.
J.
W,
E.
UIT
ARCHIEF
EN
BIBLIOTHEEK
De
luchxballon
als
oorlogswapen.
Te
Annonay
in
Frankrijk
was
het,
dat
4
Juni
1783,
na
enkele
voorafgaande
proef
-
nemingen
in
het
klein
het
eerst
een
luchtbol
van
zekeren
omvang
opsteeg.
Het
was
een
montgolfière
(verwarmde
lucht).
Ruim
twee
maanden
later
ging,
te
Parijs,
de
eerste
water
-
stofgasballon
omhoog.
’t
Werd
een
publieke
vermakelijkheid,
die
op
verschillende
plaatsen
herhaald
werd,
en
ook
Amsterdam
zag
het
volgende
jaar
het
schouwspel.
25
Maart
1784
liet
quidam
Bian
-
chi
drie
montgolfiéres
te
gelijk
opgaan,
een
er
van
we
zijn
hier
inden
tijd,
dat
onze
Republiek
het
danig
had
afgelegd
tegen
Engeland
versierd
met
de
wapens
der
bondgenooten
Frankrijk
en
Holland.
Dadelijk
was
de
handel
er
bij
om
van
deze
gebeurtenis
partij
te
trekken.
De
volgende
advertentie
in
de
anti-orangistische
Nederlandsche
Courant
van
24
Maart
1784
bewijst
het.
Dit
orgaan,
het
zij
even
opgemerkt,
werd
uitgegevenbij
Jan
Verlem
inde
Warmoesstraat
te
Amster
-
dam
en
om
redenen,
die
verband
hielden
met
het
jus
de
non
evocando
gedrukt
bij
Harmanus
Koning
inde
Watergraafsmeer.
Bedoelde
ad
-
vertentie
is
deze
:
Petrus
Schenk
Pz.,
Konst-
en
Kaart-verkoper,
te
Amsterdam
inde
K
alver
straat,
inde
globe
-
makery
van
L.
Valk,
geeft
uiteen
in
het
koper
gebragte
concept
tekening,
genaamd
moderne
lugt-bataillie,
gecouleurd
in
haar
natuurlyke
coloriet,
tot
een
voorheduiding,
om
als
de
Lugt
-
bollen
in
volkomen
orden
(ter
bestiering
kannen
gebragt
worden)
deeze
of
dergelyke
ontmoetingen
zouden
gebeurlyk
zyn.
De
prys
is
6
stuivers,
dezelve
zyn
ook
by
de
buitenlandsche
corres
-
pondenten
te
bekoomen.
Ik
zou
stellig
de
aandacht
niet
vestigen
op
deze
amsterdamsche
prent,
ware
zij
niet
bijkans
actueel.
Immers
er
blijkt
uit,
dat
reeds
dadelijk
begrepen
werd
het
militair
belang
van
den
bestuurbaren
ballon,
waarvan
wij
nu,
130
jaar
later,
in
al
de
afgrijselijkheid
getuigen
zijn
en
dat
het
gemis
dier
bestuur
baarheid
den
ballon
voorshands
vrij
nutteloos
zou
doen
zijn.
Onmiddellijk
werden
dan
ook
voorslagen
gedaan.
Ik
herinner
aan
hetgeen
daaromtrent
gepubliceerd
werd
inde
Vader
-
landsche
letteroefeningen
ook
van
1784
(11,
309)
door
Johannes
Wigeri,
predikant
inde
Bever
-
wijk,
wien
ik
hier
des
te
liever
noem,
omdat
hij
een
kleine
vijftien
jaar
later
de
leermeester
was
van
mijn
grootvader
Johannes
Enschedé.
J.
W.
E.
LANGS
DEN
WEG
Rembrandt
en
Amsterdam.
<
—
Binnen
-
kort
zal
bij
de
firma
P.
N.
van
Kampen
&
Zoon
te
Amsterdam
een
boek
verschijnen
van
Frits
Lugt:
Wandelingen
met
Rembrandtin
en
37