Tekstweergave van GA-1915_MB002_00012

Deze tekst is automatisch getranscribeerd en kan fouten bevatten.
AMSTELODAMUM kening, die bij de zetting gold, slechts 351 cent had betaald moeten worden ; „zoodat de geheel vrij gelaten concurrentie zeggen B. en W. in het gemeenteverslag aanvankelijk niet die gevolgen heeft gehad, welke sommigen zich daarvan hadden voorgesteld”. Joh. C. B. UIT BOEK EN TIJDSCHRIFT De stichting van Nieuw Amsterdam 300 jaar geleden. De correspondent van de N. Rolt. Crt. te New-York bericht onder dagteekening van 19 October in het nummer van 30 October Av. B. van de toen a.s. feesten, aangericht ter herdenking dat New-York 300-] aar geleden gesticht is. Aan zijn histo - risch overzicht ontleen ik het volgende: „27 Maart 1614 verleenden de Staten-Gene - raal aan de Compagnie Nieuw-Nederland het recht, om handel te drijven en zich te vestigen op het eiland Manhattan, aan welks Zuidpunt zich vervolgens het dorp Nieuw Amsterdam begon te ontwikkelen. „Alle huidige inwoners der metropool ook al heeft 90 pet. hunner elders het levens - licht aanschouwd zijn trotsch op haar en niet minder op hare geschiedenis. En_ al hebben onze voorvaderen zich in 1664 moeten onderwerpen aan dein vollen vréde aanruk - kende Engelschen, welke op hunne beurt in 1775 weer de vlag moesten strijken voor de Yankees, de grondvesting van deze reuzen - lichtstad door de Hollanders is een feit, dat zelfs de schoolkinderen der duizenden hier woonachtige landverhuizers uit lerland, uit Italië, ja zelfs uit Syrië, zich evenzeer zouden schamen niet te weten, als die der talrijke hierheen getrokken oost-europeesche Joden bij welke laatsten trouwens ons geboorte - land als bakermat der verdraagzaamheid geldt een bijzonder goeden naam heeft. „Het zoo fraai en voor de scheepvaart zoo gunstig gelegen eiland Manhattan, dat in 1664, buiten de pl. m. 12 minuten gaans be - noorden zijn Zuidpunt aangelegde omwalling, de tegenwoordige Wallstreet, slechts enkele landhuizen telde, is thans bijna geheel inge - nomen door eigenlijk New-York, bij welks stadsgebied in 1898 als vier andere stads - deelen (boroughs) zijn aangetrokken : Brook - lyn (of Kings), Queens (met Long Island City, Astoria, Jamaica en andere voorheen zelf - standige gemeenten), Broux (gelegen ten Noorden der Haarlem Rivier, die Manhattan afpaalt) en Staten-Eiland (of Richmond). „Niettegenstaande evenmin sinds 1621 het bestuur der West-Indische Compagnie als dat van hare gouverneurs en het gezag, door de machtige landheeren (de z.g. patroons) uitgeoefend, als bevorderlijk voor de vrije ontwikkeling der kolonie mocht worden aan - gemerkt, in verschillende opzichten wordt nog heden ten dage op het voormalige Nieuw- Nederland gewezen als een toenmalig bolwerk van vrijheid. Vooral op godsdienstig gebied heerschte hier een tot dusver inde Nieuwe Wereld ongekende verdraagzaamheid, welke door de reeds toenmaals cosmopolitische be - volking van Nieuw Amsterdam temeer werd gewaardeerd. Nederland’s ruime vlucht op het gebied van den wereldhandel en de zee - vaart kon deze volkplanting niet anders dan ten goede komen”. J. W. E. Water-synthese. —■ De N. Rolt. Crt. van 25 Oct. Ocht. A. geeft uitvoerig verslag eener lezing te Delft gehouden door dr. H. A. Naber over de amsterdamsche proef van 1789. Hij vindiceert de ontdekking van de samenstelling van water voor twee Amster - dammers, den koopman Adriaan Paets van Troostwijk en den geneesheer Johan Rudolph Deiman; in 1789 brachten zij door middel van electriciteit een kringloop tot stand, waarbij water in knalgas en dit weer tot water werd. Ook Van Marum te Haarlem was met dergelijke onderzoekingen bezig, maar on - gelukkig ging Van Troostwijk concurreeren met Teyler’s fundatie, waaraan Van Marum ver - bonden was, door zich circa 1788 aan te schaffen een kleinere electriseermachine dan de haarlemsche installatie van 1785, die in Teyler’s Museum nog immer te aanschouwen is. Door de daaruit voortgevloeide oneenig - heid is feitelijk de beteekenis der hollandsche scheikundigen tegenover buitenlanders inde historische literatuur niet voldoende gewaar - deerd. J. W. E. Crisis. Ineen beschouwing over den oorlog en de Sint-Nicolaasviering, schrijft het Nieuws van den dag van 28 November, dat alle voorwerpen van been (tandenborstels, bijtringen, fiches e.d.) schaarsch in Amster - dam te krijgen zijn. Die dingen worden ver - vaardigd in huisindustrie te Boulogne en om - streken ’s winters door visschers, die thans onder de wapenen zijn, terwijl de moeielijkheid der verzending ook van beteekenis is. J. W. E. Brederode te Amsterdam. Voor de Vereeniging Gelre gaf dr. J. S. van Veen onlangs uit de Briefwisseling tusschen Margaretha van Parma en Charles de Brimeu, graaf van Megen, stadhouder van Gelderland, 1560 —1567. Daarin is herhaaldelijk sprake van Amster - dam gedurende de woelingen, die aan den opstand vooraf gingen; met name komt hier een en ander voor omtrent het verblijf van Hendrik van Brederode te Amsterdam in het voorjaar van 1567 en wat daarmede in ver- 4