Tekstweergave van GA-1914_MB001_09001

Deze tekst is automatisch getranscribeerd en kan fouten bevatten.
iste Jaargang No. 8 Augustus 1914 AMSTELODAMUM MAANDBLAD VOOR DE KENNIS VAN AMSTERDAM ORGAAN VAN HET GENOOTSCHAP AMSTELODAMUM STUKKEN VOOR REDACTIE EN ADMINISTRATIE TE ZENDEN AAN J. W. ENSCHEDÉ - HEERENGRACHT 68 AMSTERDAM PRIJS PER JAARGANG VOOR NIET LEDEN FR. PER POST i2. * AFZONDERLIJKE NUMMERS f 0220 * WAARIN BESTAAT DE UITVINDING DER SLANGBRANDSPUIT ? Nu eerlang gesloopt zal worden het huisje de roode galei inde Nieuwe Teertuinen lijkt het verstandig de hierbovenstaande vraag aan de orde te stellen. Daar toch woonde Nicolaas van der Heyden, die evenals zijn broeder Jan, een werkzaam aan - deel heeft genomen aan de inventie der slangbrandspuiten. De gevel van het huisje is o.a. afgedeeld in het Leven van 30 Juni. In 1672 kocht Amsterdam de eerste slangbrandspuit en werden Jan en Nicolaas van der Heyden aangesteld tot generale brandmeesters. Brandspuiten echter waren toen niet iets nieuws. Immers, in 1654 had de stadsregeering spuiten aangeschaft bestaande uit één perspomp met draaibare metalen spuitpijp, misschien een ver - betering van de spuit,waarvan de magistraat van ’s Gravenhage in 1631 een exem - plaar overgenomen had van den uitvinder, den Amsterdammer Johannes Heuvel - mans. Over de constructie van deze spuit weten wij niets. Die van 1654, op naam van Hans Hautsch, van Neurenberg, had onderscheidene nadeelen. Zij moest gevuld worden uit emmers, wat vrijwel ondoenlijk was, wanneer de spuit op - gesteld moest worden op zekeren afstand van het water ; zij gaf een telkens afge - broken straal, wat het richten bemoeielijkte ; de straalpijp was direct verbonden aan de spuit waardoor de brandhaard gemeenlijk niet bereikt kon worden. Niets hiervan bij de spuit van Vander Heyden. Een bij het water geplaatste waterbak, later vervangen dooreen slang- of schraagpomp (aanjager),vulde de spuit automa - tisch • de spuit gaf een continue straal; de straalpijp kon gebracht worden op wille - keurigen afstand van de spuit. Dat continue werd verkregen dooreen wmdketel met dubbele perspomp ; de verbinding tusschen waterbak en spuit eener-, tusschen spuit en straalpijp anderzijds door slangen. In dien windketel en die slangen ligt het merk - waardi Of in dien windketel, destijd den helm genoemd, iets nieuws te zien is, geloof ik niet. Onderzoek over luchtdruk was toen aan de orde. In Frankrijk deed dat Pascal, in Duitschland Otto von Guericke, in Engeland Boyle, en zoo had de Jezuïet Kaspar Schott, een trouw medewerker van Von Guericke, in 1657 een interpretatie kunnen geven van oude tot dusver niet begrepen beschrijvingen van het romemsche waterorgel, waarin hij een ketel, gedeeltelijk met water gevuld, de saamgeperst e uitstrooiende lucht liet egaliseeren. Die theoretische verklaring, sedert verbeterd, was dus het tegenovergestelde van den windketel, waar saamgeperste lucht het uit - stroomende water voortstuwt. . , Of die onderzoekingen hier in Amsterdam reeds dadelijk bekend waren, is met gebleken, maar stellig zijn zij vooral ruchtbaar geworden dooreen boek hier 101672